ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΤΗΣ Π.Ε.Α.Ν.

Γράφει η Θωμαϊδα Παριανού

Την Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2014, υπό την αιγίδα του Δήμου Καλλιθέας, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση γιά τα εγκαίνια του ανακαινισμένου ιστορικού κτιρίου (Φιλαρέτου 108, Καλλιθέα) της Εθνικής Αντιστασιακής Οργανώσεως "Π.Ε.Α.Ν. - Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Νέων", η οποία ανατίναξε τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργανώσεως ΕΣΠΟ τον Σεπτέμβριο του 1942, επί της οδού Πατησίων. Η εκδήλωση αποτελείτο από 2 μέρη: το Πρώτο μέρος έλαβε χώρα στο Δημοτικό Θέατρο της Καλλιθέας και το Δεύτερο στο ακριβώς απέναντι ευρισκόμενο ανακαινισμένο ιστορικό κτίριο, πρώην κατοικία της οικογένειας Μιχάλη Μπαλιτσάρη, που από σήμερα αποτελεί το Μουσείο της ΠΕΑΝ.

Πρώτος ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο νυν Δήμαρχος Καλλιθέας κ. Δημήτρης Κάρναβος, ο οποίος, αφού χαιρέτισε τους παρευρισκομένους, άρχισε την ομιλία του ως εξής:

“Σήμερα, είναι μια μεγάλη στιγμή για την Καλλιθέα.

Παραδίδουμε στις τωρινές και στις επόμενες γενιές των Καλλιθεατών, ένα  χώρο με μεγάλη ιστορική αξία και έντονους συμβολισμούς Ένα χώρο  που  θα τονίζει την συμβολή  της Καλλιθέας, στην εξέλιξη  του σύγχρονου Ελληνισμού. Αλλά και ένα  χώρο  που θα  θυμίζει τις προσωπικές θυσίες πολιτών της Καλλιθέας για το συλλογικό καλό”.

Στην συνέχεια, ευχαρίστησε όσους συνέβαλαν στην δημιουργία του χώρου αυτού, που είναι ένα Μουσείο Εθνικής Αντίστασης με πολύτιμα εκθέματα, χάρις στις δωρεές της οικογένειας Περρίκου και άλλων αγωνιστών. Το κτίριο ήταν σπίτι της οικογένειας του Μιχάλη Μπαλιτσάρη, αγωνιστή της ΠΕΑΝ, το οποίο φιλοξένησε πολλές από τις συναντήσεις και τις δραστηριότητες της οργάνωσης. Στην Καλλιθέα, η ΠΕΑΝ βρήκε ένα  από τα πιο ισχυρά της στηρίγματα.

Πολλά από τα μέλη της ήταν Καλλιθεάτες και εδώ αναπτύχθηκε ένα σοβαρό μέρος της δράσης της. Εδώ άλλωστε εκτυλίχθηκαν και μερικές από τις πιο δραματικές στιγμές  στην ιστορία της οργάνωσης. Στην Καλλιθέα κατέφυγαν, μετά  την ανατίναξη της ΕΣΠΟ (20/9/1942), τα ηγετικά μέλη της οργάνωσης και εδώ συνελήφθησαν από τους Γερμανούς, μετά από προδοσία.

Στις 15/8/1942, η ΠΕΑΝ είχε κάνει το πρώτο της σαμποτάζ στην δεύτερη επέτειο του τορπιλισμού της «ΕΛΛΗΣ», που είχε σαν αποτέλεσμα την  μερική καταστροφή του Γερμανικού αναρρωτηρίου στην διασταύρωση των οδών Πατησίων & Βασιλέως Ηρακλείου, με θύματα τρεις Γερμανούς τραυματίες. Το δεύτερο σαμποτάζ στο κέντρο της Αθήνας, αφορά την καταστροφή των  γραφείων της προδοτικής οργάνωσης Ο.Ε.Δ.Ε. Την επιχείρηση εκτέλεσαν οι Αντώνης Μυτιληναίος, Π. Μιχαηλίδης και Νικόλαος Μούρτος, με βόμβα που τοποθέτησαν στο κτίριο, στις 21/8/1942.

Το κόστος που πλήρωσε η ΠΕΑΝ για την δράση της ήταν τεράστιο.

Ο αρχηγός της, ο ήρωας, Κ. Περρίκος εκτελέστηκε. Προηγουμένως είχαν εκτελεσθεί οι ήρωες Σκούρας, Κατεβάτης, Λόης και Παπαδόπουλος και αργότερα η Ιουλία Μπίμπα, ενώ πολλά ακόμη μέλη φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν. Τα  τελευταία λόγια του ήρωα Κώστα Περρίκου προς τους Γερμανούς, πριν την εκτέλεση ήταν:

«Δεν αισθάνομαι εναντίον σας τίποτα. Εσείς εκάματε το  καθήκον σας. Ομοίως και εγώ έκαμα το  καθήκον μου. Είμαι Έλληνας Αξιωματικός της Αεροπορίας, υποσμηναγός. Σας ευχαριστώ πολύ.» Οι Γερμανοί αξιωματικοί μάλιστα τον χαιρέτησαν στρατιωτικά.

Κλείνοντας τον λόγο του, ο κ. Δημήτρης Κάρναβος είπε:

“Στην εποχή που ζούμε περισσότερο από ποτέ η παγκόσμια κοινότητα έχει ανάγκη από ένα νέο ανθρωπισμό, ένα ανθρωπισμό  που εν πολλοίς θα βασίζεται στα επιτεύγματα  της  διανόησης που γέννησε ο Ελληνισμός. Χρειαζόμαστε τώρα περισσότερο από ποτέ ένα πανανθρώπινο ιδεώδες, μια κοινή βάση αξιών. Όμως βάση του ανθρωπισμού είναι η ιστορικότητα. Έτσι, θα δικαιώσουμε και τους ήρωες του ΠΕΑΝ, που με τη ζωή τους  πάλεψαν γι’ αυτό  που συγκλονιστικά περιγράφουν στους σκοπούς της ίδρυσης της οργάνωσης τους  83 χρόνια πριν. Έλεγαν λοιπόν στο καταστατικό τους ότι οι στόχοι της οργάνωσης ήταν πρώτα εθνικοαπελευθερωτικοί και κατά δεύτερον λόγο πολιτικοί - παιδαγωγικοί. Εύχομαι αυτό το μουσείο που σήμερα, παραδίδουμε να συμβάλει σε αυτό῾.

Επόμενος ομιλητής ήταν ο προηγούμενος δήμαρχος Καλλιθέας κ. Κώστας Ασκούνης. Δήλωσε συγκινημένος, θεωρεί την ίδρυση του Μουσείου ιστορικό χρέος και αναφέρθηκε στην συμβολή της ΠΕΑΝ στην Εθνική Αντίσταση. Ειδικά, η ανατίναξη της ΕΣΠΟ συνέτεινε στο να μην συγκροτηθεί λεγεώνα Ελλήνων εθελοντών που θα στέλνοταν στο ανατολικό μέτωπο να πολεμήσουν κατά των Ρώσων. Έκανε ειδική μνεία στον Κώστα Περρίκο και στο όραμα μίας ιδανικής  Ενωμένης Ευρώπης, που είχε από τότε.

Έκανε την πρόταση το Μουσείο αυτό της ΠΕΑΝ να λειτουργήσει ως ένα παιδαγωγικό μέσο για την νέα γενιά και να αποτελέσει τόπο επισκέψεως των σχολείων και των Πανεπιστημίων, που θα συνοδεύεται με την κατάλληλη ενημέρωση των νέων, για την απόκτηση της ιστορικής μνήμης.

Και γενικά, αποτελεί καθήκον για τις μεταγενέστερες της Εθνικής Αντίστασης γενιές να τιμήσουν αυτούς που έδωσαν ότι πολυτιμότερο είχαν, την ίδια τους την ζωή, για να είμαστε εμείς ελεύθεροι και υπερήφανοι σήμερα.

Ο κ. Ασκούνης  αναφέρθηκε στην διαδικασία της μεταβίβασης της οικίας του αγωνιστή της ΠΕΑΝ Μιχάλη Μπαλιτσάρη στον Δήμο Καλλιθέας για να γίνει Μουσείο και ευχαρίστησε τα πρόσωπα που συνετέλεσαν σε αυτό.  Και έκλεισε την ομιλία του λέγοντας ότι το μήνυμα της ενωμένης Εθνικής Αντίστασης ενάντια στους εξωτερικούς εχθρούς που επιβουλεύονται ποικιλοτρόπως της χώρα μας σήμερα είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρο.

Επόμενος ομιλητής ήταν ο Ακαδημαϊκός και Πρόεδρος των Φίλων της ΠΕΑΝ, κ. Επαμεινώνδας Σπηλιωτόπουλος, παλιός ΠΕΑΝίτης και ο ίδιος. Η ΠΕΑΝ, ήταν μία οργάνωση νέων και εφήβων που συγκεντρώθηκε υπό την ηγεσία των μεγαλυτέρων και ειδικά του Κώστα Περρίκου, για να συνεχίσει την εθνική αντίσταση.  Μπορούμε να πούμε ότι δεν ήταν μία οργάνωση αποκλειστικά μαχητών, αλλά μία οργάνωση των διανοητών, των ολίγων (δεν είχε παραπάνω από 200 - 400 μέλη), οι οποίοι πίστευαν σε μία αποστολή και  έκαναν το καθήκον τους. Ο ίδιος είχε την εμπειρία να γνωρίσει τα μέλη και τον αξέχαστο Κώστα Περρίκο και συμμετείχε στο διανοητικό τμήμα της οργάνωσης. Κλείνοντας την ομιλία του, ευχαρίστησε τον Δήμο Καλλιθέας για την δημιουργία του Μουσείου.

Τελευταίος ομιλητής ήταν ένα επιζόν μέλος της ΠΕΑΝ, ο κ. Στάθης Τουρνάκης.

Έκανε ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα του Κώστα Περρίκου, ο οποιος γεννήθηκε στην Καλλιμασιά της Χίου το 1905 και ήταν απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Αεροπορίας.

Ήταν υποσμηναγός και παντρεμένος με 3 παιδιά, όταν έγραψε μία σειρά άρθρων στην εφημερίδα ἘΣΤΙΑ” για κάποιες αδυναμίες της Αεροπορίας, Για αυτή του την πράξη πέρασε από στρατοδικείο, αθωώθηκε, αλλά τελικά αποτάχθηκε.  Οταν ξἐσπασε ο πόλεμος, πήγε να πολεμήσει στην Αλβανία εθελοντής. Όταν τελείωσε ο πόλεμος, ίδρυσε στην αρχή την αντιστασιακή οργάνωση “Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών”, και στις 1-10-1941, την “Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ)”. 

Η Οργάνωση κυκλοφόρησε αρχικά παράνομα έντυπα και προκηρύξεις και στην συνέχεια προχώρησε δυναμικά, με πράξεις σαμποτάζ, τις οποίες ο κ. Τουρνάκης περιέγραψε με πάσα λεπτομέρεια. Στην περίπτωση της ΕΣΠΟ, αξίζει να τονίσουμε ότι, μη θέλοντας να σκοτωθούν αθώοι, ο Κώστας Περρίκος καθυστέρησε όσο μπορούσε την ανατίναξη του κτιρίου. Άξια μνείας είναι επίσης ο τρόπος που ανατινάχθηκε η ΕΣΠΟ και αργότερα, η μυθιστορηματική απόδραση του σαμποτέρ Αντώνη Μυτιληναίου από τα ανακριτικά γραφεία της Γκεστάπο, στον Πειραιά.

Μετά το πέρας της ομιλίας του κ. Τουρνάκη, ακολούθησε το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, που συνεχίστηκε στο Μουσείο της ΠΕΑΝ που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο Καλλιθέας. Εκεί έγινε ο αγιασμός του κτιρίου από τον Πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη Πατέρα Συμεών Βολιώτη, Πρωτοσύγγελο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Ακολούθησε χαιρετισμός και ξενάγηση από τον εκπρόσωπο του Μουσείου Μπενάκη, κ. Αναστάσιο Σακελλαρόπουλο και κέρασμα εγκαινείων, με την συνοδεία της μπάντας της Δημοτικής Φιλαρμονικής.

Παρευρέθησαν Αγωνιστές της Π.Ε.Α.Ν. και οι οικογένειες τους και  εκπρόσωποι πολλών Εθνικών Αντιστασιακών Οργανώσεων, όπως του Ἑ.Δ.Ε.Σ. με επικεφαλής τον Δήμήτρη Γερογιάννη, της «Χ» με επικεφαλής την ΓΓ Θωμαϊδα Παριανού, της «ΛΕΛΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ – ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ»με επικεφαλής τον Ιωάννη Γιαννάκενα, κ.α. Παρευρέθηκε επίσης και η Διευθύντρια του «ΣΤΟΧΟΥ», κ. ΔΗΜΗΤΡΑ  ΜΥΛΩΝΑ, η οποία είναι και κάτοικος Καλλιθέας.

Εκ μέρους της Πολιτείας παρέστησαν η Κυβερνητική Εκπρόσωπος και Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ κα Σοφία Βούλτεψη, ο Υπουργός Ναυτιλίας κος Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο πρώην Πρόεδρος της Βουλής ο κος Απόστολος Κακλαμάνης, οι βουλευτές της Β’ Αθηνών κα Τάνια Ιακωβίδου, κος Τέρενς Κουίκ, ο πρώην Δήμαρχος Καλλιθέας κος Γεώργιος Κυριόπουλος, ο Πρόεδρος της UNISEF Ελλάδος Λάμπρος Κανελλόπουλος (πρώην Υπουργός) εκπρόσωποι των συλλόγων και φορέων καθώς και πλήθος κόσμου. 

Δείτε επίσης παλιότερες αναρτήσεις μας σχετικές με την ΠΕΑΝ.

20 Σεπτεμβρίου 1942. Η ανατίναξη των γραφείων της προδοτικής ΕΣΠΟ στο κέντρο της Αθήνας

Αεροπόρος Κώστας Περρίκος. Ηρωας στο φρόνημα Αγιος στην ψυχή.