ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ-ISDA: Σε ισχύ ο νέος «Εθνικός Αμυντικός Σχεδιασμός».

Ένα εξαιρετικά σημαντικό θεσμικό κείμενο για την οργάνωση και λειτουργία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΔ), η νέα εγκύκλιος για τον Εθνικό Αμυντικό Σχεδιασμό (ΕΑΣ) τέθηκε σε ισχύ τον τρέχοντα μήνα μετά την έγκριση της από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Δημήτρη Αβραμόπουλο. 

Με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ–ISDA) 

Η νέα εγκύκλιος αντικαθιστά την υφιστάμενη με αριθ. 3/2007 και η έκδοση της ήταν επιβεβλημένη μετά την πληθώρα των σημαντικών αλλαγών που επήλθαν στη δομή και λειτουργία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και των ΕΕΔ την τελευταία τετραετία.

Η σύνταξη της εγκυκλίου απoτέλεσε αρμοδιότητα της Διεύθυνση Πολιτικής Εθνικής Άμυνας (ΔΙΠΕΑ) της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ/ΓΔΠΕΑΔΣ) της οποίας προΐσταται ως Γενικός Διευθυντής ο Δρ. Πολύκαρπος Αδαμίδης. Ας σημειωθεί ότι η σύνταξη της νέας εγκυκλίου απαίτησε πολύμηνη εργασίας από τους επιτελείς της ΔΙΠΕΑ/ΓΔΠΕΑΔΣ, ενώ το τελικό σχέδιο πριν την έγκριση του από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας ενσωμάτωσε τις προτάσεις και παρατηρήσεις των τεσσάρων Γενικών Επιτελείων (ΓΕΕΘΑ, ΓΕΣ, ΓΕΝ, ΓΕΑ).

Ο νέος ΕΑΣ, όπως και ο προηγούμενος τον οποίο αντικατέστησε, έχει ως κύριο στόχο τον ορθολογικότερο σχεδιασμό της ανάπτυξης των ΕΕΔ ώστε να επιτευχθούν οι εθνικοί σκοποί ασφάλειας και άμυνας που καθορίζονται στην Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ). Στην πράξη ο ΕΑΣ αποτελεί μία αλληλοτροφοδοτούμενη διαδικασία ανάλυσης, αξιολόγησης, συνυπολογισμού, συσχέτισης και σύνθεσης πολύ μεγάλου αριθμού πολύπλοκων και δυναμικά εξελισσομένων (συνεχώς επικαιροποιούνται) παραμέτρων που καθορίζει τη μελλοντική εξέλιξη (σε βάθος δεκαπενταετίας) του ελληνικού αμυντικού οικοδομήματος ώστε αυτό να μπορεί να ανταποκριθεί επαρκώς στις απειλές και τους κινδύνους που υφίστανται, εξελίσσονται ή αναδύονται στο περιβάλλον ασφαλείας της χώρας. Εξυπακούεται ότι λόγω της πολυπλοκότητας της διαδικασίας αλλά και της κρισιμότητας του τελικού αποτελέσματος, η πληρότητα και η ομαλότητα και ευελιξία στην υλοποίηση της, αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση επιτυχίας. 

Όπως και ο ισχύον μέχρι σήμερα, ο νέος ΕΑΣ υλοποιείται στην πράξη με την εφαρμογή δύο συστημάτων διαδικασιών που είναι αλληλοτροφοδοτούμενα και αλληλοεξαρτώμενα:

>Του Συστήματος Αμυντικής Σχεδίασης, Προγραμματισμού – Προϋπολογισμού (ΣΑΣΠΠ) που αναφέρεται στις διαδικασίες καθορισμού μεγέθους των ΕΕΔ και διαχείρισης των πόρων. Δηλαδή ουσιαστικά, με το ΣΑΣΠΠ πραγματοποιείται η μετατροπή της πολιτικής βούλησης της εκάστοτε κυβέρνησης για εξασφάλιση ικανοποιητικού επιπέδου άμυνας, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Πολιτικής Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ), σε μέσα εξασφάλισης άμυνας. 

>Του Συστήματος Προμήθειας Αμυντικού Υλικού (ΣΠΑΥ), που αναφέρεται στις διαδικασίες προβολής επιχειρησιακών απαιτήσεων και τεκμηρίωσης των αναγκών, καθώς και ανάπτυξης και προμήθειας αμυντικού υλικού.

Επισημαίνεται ότι ο ΕΑΣ είναι διακλαδικός και υλοποιείται από το ΓΕΕΘΑ, με βάση τις προτάσεις των τριών Κλάδων (που στο εσωτερικό τους ακολουθούν τις ίδιες διαδικασίες), οι οποίοι τις υποβάλλουν μέσω των αρμοδίων φορέων τους. 

Ο ΕΑΣ εδράζεται σε σειρά θεσμικών κειμένων που αποτελούν τους στενά αλληλεξαρτώμενους πυλώνες του. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ), η Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική (ΕΘΣΣ), και η Στρατιωτική Αξιολόγηση Κατάστασης (ΣΑΚ), ενώ στον νέο ΕΑΣ προστίθενται η Γενική Σχεδίαση Άμυνας της Χώρας (ΓΕΣΑΧ) και η Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική (ΕΑΒΣ). 

Η ΠΕΑ είναι ένα ολιγοσέλιδο υψηλά διαβαθμισμένο κείμενο που εγκρίνεται από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ) και περιγράφει τις γενικές κατευθύνσεις της εθνικής αμυντικής πολιτικής όπως αυτές καθορίζονται από την εκάστοτε κυβέρνηση. Η ΠΕΑ αποτελεί τμήμα της εθνικής στρατηγικής, και γενικός στόχος της είναι μέσα από συνδυασμένες ενέργειες στο χώρο της αμυντικής διπλωματίας και της εξωτερικής πολιτικής, η ισχυροποίηση της ασφάλειας της χώρας, η σταθεροποιητική παρουσία στο διεθνή χώρο και ο εποικοδομητικός ρόλος της χώρας ως κινητήριας δύναμης θετικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο, στα Βαλκάνια και, γενικότερα, στην ευρύτερη περιοχή. 

Η Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική (ΕΘΣΣ) συντάσσεται από το ΓΕΕΘΑ και ως στόχο έχει την παροχή στρατηγικών κατευθύνσεων για τον τρόπο ανάπτυξης και χρησιμοποίησης της στρατιωτικής ισχύος της χώρας καθώς και τον καθορισμό της αποστολής και των κύριων επιχειρησιακών έργων των ΕΕΔ, που απαιτούνται ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της ΠΕΑ. Τέλος, η ΣΑΚ, που συντάσσεται από τον Ε’ Κλάδο (Στρατηγικών Πληροφοριών) του ΓΕΕΘΑ αφορά την εξέλιξη της διαμόρφωσης της απειλής αλλά και των κινδύνων που αντιμετωπίζει η χώρα. 

Αναλυτικότερα, η εγκριθείσα εγκύκλιος, ο νέος ΕΑΣ, επιφέρει τις παρακάτω κύριες μεταβολές σε σχέση με τα ισχύοντα μέχρι σήμερα: 

α. Θέτει όλο το σύστημα προμηθειών στον τομέα της Άμυνας υπό τον διαρκή έλεγχο της Βουλής, το οποίο αποτελεί πρόβλεψη του άρθρου 2 του Ν. 3978/11. 

β. Τροποποιείται η υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων με την ένταξη διαδικασιών που αφορούν: 

>Στην ενεργοποίηση υποπρογραμμάτων σύμφωνα με όσα έχουν καθορισθεί στο άρθρο 76 του Ν. 3883/2010. 

>Στη διαδικασία ανάληψη υποχρέωσης από τη Διεύθυνση Οικονομικού / Γενική Διεύθυνση Οικονομικού Σχεδιασμού και Υποστήριξης (ΓΔΟΣΥ/ΔΟΙ) όπως αυτή προσδιορίστηκε από το ΠΔ 113/2010. 

>Στη σύναψη, στην εκτέλεση και παρακολούθηση των συμβάσεων που αφορούν είτε σε έργα με μέριμνα των Γενικών Επιτελείων είτε στις υπόλοιπες συμβάσεις με μέριμνα της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ) όπως ορίζεται στα άρθρα 5 και 6 του Ν.3978/2011. 

γ. Οριοθετείται το Σύστημα Αμυντικής Σχεδίασης Προγραμματισμού Προϋπολογισμού (ΣΑΣΠΠ) το οποίο ολοκληρώνεται με την έγκριση του Τριετούς Κυλιόμενου Προγράμματος Προμηθειών Αμυντικού Υλικού (ΤΚΠΠΠΠΑΥ). 

δ. Προσδιορίζεται σαφώς το Σύστημα Προμήθειας Αμυντικού Υλικού (ΣΠΑΥ), το οποίο επιμερίζεται σε τέσσερις φάσεις: Καθορισμού (Φάση 1η), Ανάπτυξης (Φάση 2η), Ενεργοποίησης Υποπρογράμματος (Φάση 3η) και Παραλαβής και Επιχειρησιακής Χρήσης του Υλικού (Φάση 4η). 

ε. Ενσωματώνεται η έννοια του Κύκλου Ζωής Υλικών και Μέσων, σύμφωνα με το άρθρο 75 του Ν. 3883/10 ενώ θεσπίζεται η έννοια και το κριτήριο της ασφάλειας εφοδιασμού που απορρέει ως θεμελιώδες κριτήριο από την κοινοτική οδηγία 2009/81/ΕΚ και επιτρέπει στις EΕΔ να θέτουν ως προϋπόθεση την ύπαρξη εγκατάστασης του προμηθευτή εντός της ελληνικής επικράτειας. 

στ. Αναλύονται τα θεσμικά κείμενα που διέπουν τον ΕΑΣ με διαγραμματική απεικόνιση των διαδικασιών κατάρτισης και έγκρισης που ακολουθούνται. 

ζ. Εντάσσονται στην εγκύκλιο τα θεσμικά κείμενα της Γενικής Σχεδίασης Άμυνας της Χώρας (ΓΕΣΑΧ) και της Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής (ΕΑΒΣ) με τα οποία συνδέεται άρρηκτα η Αμυντική Σχεδίαση σύμφωνα με την πρόβλεψη του άρθρου 72 του Ν. 3883/10 και του άρθρου 3 του Ν. 3978/11. 

η. Αναλύεται ο όρος της Δομής Δυνάμεων (ΔΔ), και καθορίζεται το περιεχόμενό της και οι διαδικασίες για τη κατάρτιση, επαναξιολόγηση και επικαιροποίηση της. 

θ. Αντικαθίσταται σύμφωνα με το άρθρο 73 του Ν.3883/10, το Δεκαπενταετές Σχέδιο Εξοπλιστικών Στόχων (ΔΕΣΕΣ), με το Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Προμηθειών Αμυντικού Υλικού (ΜΠΠΑΥ). Επιπλέον ο όρος Πρόγραμμα αντικαθίστανται από τον όρο Υποπρόγραμμα, σύμφωνα με το άρθρο 75 του ίδιου νόμου. 

ι. Αντικαθίσταται ο όρος του Ενιαίου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Ανάπτυξης και Εκσυγχρονισμού (ΕΜΠΑΕ) με το Τριετές Κυλιόμενο Πρόγραμμα Προμηθειών Αμυντικού Υλικού (ΤΚΠΠΠΠΑΥ) και καθορίζεται η διαδικασία κατάρτισής του και η διαδικασία για την ετήσια επικαιροποίησή του, ώστε να εναρμονίζεται με τον Κρατικό Προϋπολογισμό. 

ια. Ορίζεται η διαδικασία προμήθειας έκτακτων απαιτήσεων, σύμφωνα με την πρόβλεψη του άρθρου 1 του Ν. 3978/2011. 

ιβ. Προσδιορίζεται η διαδικασία εκποίησης Στρατιωτικού Εξοπλισμού, σύμφωνα με τα καθοριζόμενα στο άρθρο 107 του Ν. 3978/2011. 

ιγ. Καθορίζεται η διαδικασία έγκρισης των Ειδικών Όρων (ΕΟ). 

Ο κύκλος αμυντικής σχεδίασης που περιέχει η νέα εγκύκλιος αποτελείται από έξι φάσεις:

α. Κατά την πρώτη φάση, με βάση τα θεσμικά κείμενα της Πολιτικής Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ), της Στρατιωτικής Αξιολόγησης Κατάστασης (ΣΑΚ), της Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής (ΕΘΣΣ) και της Γενικής Σχεδίασης Άμυνας της Χώρας (ΓΕΣΑΧ), προσδιορίζονται οι ανάγκες και επιχειρησιακές ελλείψεις των κλάδων των ΕΕΔ. 

β. Κατά τη δεύτερη φάση, οι ανάγκες μετατρέπονται προοδευτικά μέσω μίας διαδικασίας ανάλυσης των πιθανών σεναρίων εκδήλωσης των απειλών, σε ολοκληρωμένες και βελτιστοποιημένες από πλευράς κόστους και δυνατοτήτων, προτάσεις απόκτησης νέων αμυντικών μέσων και διαμορφώνεται πρόταση επί της Δομής Δυνάμεων (ΔΔ). 

γ. Κατά την τρίτη φάση με βάση τη ΔΔ, τον πίνακα σειράς προτεραιότητας των αναγκαίων μέσων και τις εγκεκριμένες οροφές πιστώσεων της επόμενης πενταετίας (Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής), διαμορφώνεται το Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Προμηθειών Αμυντικού Υλικού (ΜΠΠΑΥ) και το Τριετές Κυλιόμενο Πρόγραμμα Πληρωμών και Παραλαβών των Προμηθειών Αμυντικού Υλικού (ΤΚΠΠΠΠΑΥ). Οι ανωτέρω τρεις πρώτες φάσεις, συνθέτουν το περιεχόμενο του Συστήματος Αμυντικής Σχεδίασης, Προγραμματισμού και Προϋπολογισμού (ΣΑΣΠΠ) εντός του οποίου εντάσσεται και η ακολουθούμενη διαδικασία για την προβολή Έκτακτων Απαιτήσεων. 

δ. Κατά την τέταρτη φάση επιλέγονται και εφαρμόζονται βέλτιστες λύσεις προμήθειας ή ερευνητικής και πειραματικής ανάπτυξης των υπόψη μέσων λαμβάνοντας κάθε φορά υπόψη τις καθορισθείσες οροφές στον ετήσιο τακτικό προϋπολογισμό (Π/Υ). Οι λειτουργίες της φάσης αυτής συνθέτουν το Σύστημα Προμήθειας Αμυντικού Υλικού (ΣΠΑΥ) και αποσκοπούν στην ομαλή είσοδο κύριων οπλικών συστημάτων μείζονος οικονομικής αξίας, λοιπών κύριων αμυντικών υλικών και μέσων υποστήριξης καθώς και στην εκτέλεση των αναγκαίων έργων υποδομής για την υποστήριξη των υπόψη συστημάτων. 

ε. Κατά την πέμπτη φάση, υλοποιείται η ενσωμάτωση των μέσων στο οπλοστάσιο των ΕΕΔ, τίθεται σε εφαρμογή η πλήρης επιχειρησιακή τους λειτουργία, διαπιστώνεται σε πραγματικές συνθήκες η αποδοτικότητά τους και αντιμετωπίζονται τα τυχόν προβλήματα επισκευαστικής και εφοδιαστικής υποστήριξης. 

στ. Κατά την έκτη και τελευταία φάση, υλοποιείται η απόσυρση του αμυντικού μέσου από το οπλοστάσιο των ΕΕΔ, λόγω έλευσης του τέλους της ωφέλιμης επιχειρησιακής ζωής αυτού ή κατόπιν διαπίστωσης ότι η συνέχιση της διατήρησής του είναι πλέον μη οικονομικά και τεχνικά συμφέρουσα. 

Σύμφωνα με πληροφορίες, την έγκριση της εγκυκλίου του νέου ΕΑΣ θα ακολουθήσει η διεξαγωγή σεμιναρίων στους επιτελείς των ΕΕΔ που ασχολούνται με τον αμυντικό σχεδιασμό και προγραμματισμό ώστε να υπάρξει πλήρης ενημέρωση για τις σχετικές διαδικασίες και να διασφαλιστεί η ομαλή και ταχεία εφαρμογή του. Ταυτόχρονα, στη βάση των παρατηρήσεων και των συμπερασμάτων που θα προκύψουν από την εφαρμογή της διαδικασίας του νέου ΕΑΣ, η ΥΠΕΘΑ/ΓΔΠΕΑΔΣ, ως αρμόδιος φορέας έχει την ετοιμότητα να προχωρήσει, εφόσον απαιτηθεί, σε όλες τις αναγκαίες τροποποιήσεις για τη βελτίωση του. 

πηγή