Το σπίτι με τις Καρυάτιδες κι ο θρύλος με τις δύο αδικοχαμένες αδελφές της οδού Ασωμάτων.

Αθήνα, οδό Ασωμάτων 45. Στέκει επιβλητικό ένα καλοσυντηρημένο λαϊκό νεοκλασικό σπίτι, όπου δύο Καρυάτιδες στηρίζουν την οροφή. Είναι πολύ νεότερες από τις «ξαδέλφες» στο Ερέχθειο και έχουν τα χέρια τους σταυρωμένα.

Το περιβάλλον δεν έχει σχέση με την κλασική εποχή της Ακρόπολης, αλλά με την λαϊκή γειτονιά στου Ψυρρή. Όμως οι κόρες παραμένουν το ίδιο όμορφες και αγέρωχες, κρατώντας με το κεφάλι τους το βάρος του χρόνου. Ο μύθος που συνοδεύει την ιστορία τους είναι εξίσου βαρύς και πένθιμος, καθώς λέγεται ότι ο ιδιοκτήτης του κτηρίου είχε δυο κόρες, που πέθαναν για άγνωστο λόγο. Τότε ο συντετριμμένος πατέρας αποφάσισε να φτιάξει τις συγκεκριμένες κόρες για να τις έχει κοντά του, σε όλη του τη ζωή.

Η διάσημη φωτογραφία του Μπρεσόν 

Μια μέρα του '50 πέρασαν έξω από το σπίτι δύο μαυροντυμένες γυναίκες. Εκεί έτυχε να στέκεται ο κορυφαίος Γάλλος φωτογράφος Ανρί Καρτιέ- Μπρεσόνκαι τις απαθανάτισε με τη φωτογραφική του μηχανή. Με το ιστορικό κλικ κατέγραψε όλες τις συμβολικές αντιθέσεις της ζωής. Τις μαυροφορεμένες γυναίκες κόντρα στο λευκό της ομορφιάς, τα γηρατειά απέναντι στη νιότη, τη φθορά μπροστά στην αθανασία, το τώρα και το χθες.

«Ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι οι φωτογραφίες θα μπορούσαν να φθάσουν την αιωνιότητα μέσω της στιγμής». Henri Cartier Bresson. 

Σύμφωνα με τον συγγραφέα Δημοσθένη Κούρτοβικ, που ανέλυσε την φωτογραφία στο βιβλίο του«Τετέλεσται» υπάρχουν δύο διαφορετικοί συμβολισμοί. Η πρώτη είναι εύκολη και περιλαμβάνει την ευχάριστη εκδοχή ότι «το παρελθόν δεν πέθανε, ότι η λιτή αυστηρότητα, η υποβλητική αρχετυπικότητα των μορφών στην κλασική τέχνη της αρχαιότητας επαναλαμβάνεται στη μορφή και την κίνηση των δύο σύγχρονων Ελληνίδων. Η παράδοση συνεχίζεται». 

Εκτός από την εκδοχή της αθανασίας όμως, υπάρχει και η δυσάρεστη ερμηνεία, ότι «το παρόν είναι ένας θλιβερός απόηχος του παρελθόντος, ότι η ομορφιά κατέληξε στην ασχήμια, όπως τα νιάτα καταλήγουν στα γερατειά. Η σημερινή Ελλάδα είναι το παρακμασμένο πρόσωπο της αρχαίας.». 

H μαγευτική απόδοση του Γιάννη Τσαρούχη τονίζει την συνύπαρξη του κλασικού με το λαϊκό.

Ο ιστορικός πίνακας του Τσαρούχη

Την ίδια εποχή (δεκαετία 1950) ο Γιάννης Τσαρούχηςεμπνέεται από την νεοκλασική αρχιτεκτονική της Αθήνας και επιστρέφει στο σημείο για να ζωγραφίσει το σπίτι με τις Καρυάτιδες της οδού Αγίων Ασωμάτων. Στον πίνακα είναι διάχυτη η έντονη νοσταλγία για την παλιά πόλη, που κατάφερε να ταιριάξει το κλασικό παρελθόν με το λαϊκό στοιχείο, που προσδίδουν οι άνθρωποι και οι ασχολίες τους. Η μάνα με το βρέφος στην αγκαλιά, ο έφηβος με την φανέλα, ο ναύτης, η γιαγιά με την εγγονή και φυσικά το παραδοσιακό κουρείο του Παναγιώτη Κριτικάκου στο ισόγειο του διώροφου κτιρίου, που δεσπόζουν οι δύο«καρυάτιδες».

Το 1988 ο Γιάννης Τσαρούχης επέστρεψε πάνω στο αγαπημένο έργο του και έφτιαξε ένα εντυπωσιακό σκηνικό για τις «Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη», όπου οι Καρυάτιδες της οδού Ασωμάτων κυριαρχούν. 

Σήμερα οι «Καρυάτιδες» έχουν συντηρηθεί και πήραν τον χρόνο που χρειάζονταν για να μείνουν όρθιες. 

Το κτίριο ανακηρύχθηκε διατηρητέο το 1989 και το υπουργείο Πολιτισμού το έσωσε από κατάρρευση. Δέκα χρόνια αργότερα ανακαινίστηκε με την επίβλεψη του αρχιτεκτονικού γραφείου του Στέφανου Πάντου-Κίκκου και φιλοξενεί τον Σύλλογο Ελλήνων Ολυμπιονικών.

Για λόγους αισιοδοξίας, ας διαλέξουμε λοιπόν την ευχάριστη εκδοχή ότι η ζωή συνεχίζεται. Ας πιστέψουμε ότι οι πορσελάνινες Καρυάτιδες αντέχουν μέσα στο χρόνο, όχι μόνο από πείσμα , αλλά επειδή είναι ωραίες, όπως οι ζωές των ανθρώπων γύρω τους. Ακόμα κι αν είναι μαυροντυμένοι.

Βάζω στοίχημα ότι αν σταθώ με την φωτογραφική μου μηχανή απέναντι από το σπίτι μπορώ να πετύχω δύο ωραίες κοπέλες να περνούν και σε πείσμα των καιρών να χαμογελούν. Αυτό το κλικ μπορεί να μην βραβευτεί, αλλά σίγουρα θα βολέψει το κλείσιμο αυτού του άρθρου.

Χρίστος Βασιλόπουλος
[mixanitouxronou.gr]