Έκθεση: Ζωντανεύουν τις εφευρέσεις του Αρχιμήδη!

Οι εφευρέσεις του μεγάλου Συρακούσιου επιστήμονα Αρχιμήδη οι οποίες αποδεικνύουν ότι ήταν πολλούς αιώνες μπροστά από την εποχή του θα ζωντανέψουν ξανά στο μουσείο που δημιουργήθηκε στην Ολυμπία που εγκαινιάστηκε χθες Κυριακή. Σχεδόν δύο χιλιετίες πριν από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, τον Γαλιλαίο και τον Νεύτωνα, οι επινοήσεις του Αρχιμήδη έθεσαν τις βάσεις για τεχνολογικές ανακαλύψεις του μέλλοντος. 

Όπως είχε πει χαρακτηριστικά ο Γερμανός μαθηματικός και φιλόσοφος Γκόντφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς, «όποιος κατανοεί τον Αρχιμήδη θα είναι φειδωλός στον θαυμασμό των ανακαλύψεων των ανδρών της νέας εποχής».

Εμπνευστής του μουσείου είναι ο μηχανολόγος-ηλεκτρολόγος Κώστας Κοτσανάς, ο οποίος έχει δημιουργήσει και το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στο Κατάκολο. Κατάφερε να φτιάξει πιστά αντίγραφα των εφευρέσεων του Αρχιμήδη και να τα παρουσιάσει σε δύο ορόφους που παραχωρήθηκαν ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό από τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας. Στο ισόγειο του νέου μουσείου θα εκτεθούν 24 επινοήσεις του Αρχιμήδη.

Ο Αρχιμήδης είχε επινοήσει εντυπωσιακές πολεμικές μηχανές, όπως για παράδειγμα ο συγκεκριμένος καταπέλτης που προστάτευε τις Συρακούσες

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ο εξελιγμένος υδραυλικός κοχλίας, το ακριβές μηχανικό πλανητάριο, το βίντσι με οδοντωτούς τροχούς και ατέρμονα κοχλία, η διόπτρα, το οδόμετρο, το ναυτικό δρομόμετρο, το μηχανικό και το υδραυλικό παράδοξο, η επινόηση ελέγχου της καθαρότητας του χρυσού, το αραιόμετρο, η καύση με κάτοπτρα, ο ρωμαϊκός ζυγός, οι γιγάντιοι γερανοί και οι πανίσχυρες πολεμικές μηχανές.

Στον πρώτο όροφο του μουσείου παρουσιάζονται επίσης άλλες 24 εφευρέσεις όχι του Αρχιμήδη, αλλά της εποχής του. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά τον «κινηματογράφο» και το «ρομπότ-υπηρέτρια» του Φίλωνα, το ακριβέστατο αυτοματοποιημένο υδραυλικό ωρολόγιο, την «ύδραυλιν» και τη δίδυμη εμβολοφόρο καταθλιπτική αντλία του Κτησίβιου, καθώς και τον πολυβόλο καταπέλτη του Διονύσιου.

Το μουσείο είναι διαδραστικό και δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να χρησιμοποιήσουν τα εκθέματα ώστε να καταλάβουν από πρώτο χέρι τον τρόπο λειτουργίας τους, χωρίς να τους περιορίζει στην απλή ανάγνωση ιστορικών πληροφοριών.

Ο Αρχιμήδης ήταν ένας από τους επιστήμονες που έβαλαν τις βάσεις της σύγχρονης μηχανικής. Αυτή η επινόηση είναι ένας γιγάντιος γερανός με βαρούλκα και μοχλούς που έχει τη δυνατότητα να ανυψώνει μεγάλες πέτρες

Ο κ. Κοτσανάς σημειώνει: «Κάποια είναι απόλυτα διαδραστικά, όπως για παράδειγμα το οστομάχιο -ένας πρόδρομος του παζλ και του τάνγκραμ-, το μηχανικό και το υδραυλικό παράδοξο του Αρχιμήδη, η μέθοδος ελέγχου της καθαρότητας του χρυσού, για την οποία είπε το περίφημο ''Εύρηκα'' μόλις την ανακάλυψε. Κάποια άλλα είναι διαδραστικά για μαθητές και κοινό με την καθοδήγηση εξειδικευμένου ατόμου, όπως ο υδραυλικός κοχλίας, ο βαρουλκός, το οδόμετρο, ο γερανός, ο καταπέλτης και άλλα».

Ο κ. Κοτσανάς επισημαίνει ότι σκοπός του μουσείου είναι να αναδειχθούν ακόμα και οι πιο άγνωστες πτυχές του επιστημονικού έργου του Αρχιμήδη από τις οποίες προκύπτει ότι η τεχνολογία που ανέπτυξαν οι αρχαίοι Ελληνες τον 3ο π.Χ. αιώνα ήταν όμοια με αυτήν των απαρχών της σύγχρονης τεχνολογίας. «Για παράδειγμα, οι κοχλίες και τα περικόχλια, οι οδοντωτοί τροχοί και οι κανόνες, οι τροχαλίες και οι ιμάντες, οι αλυσοτροχοί και οι αλυσίδες, οι υδραυλικοί ελεγκτές και οι βαλβίδες, οι προγραμματιστές και οι αυτόματοι πλοηγοί -εξαρτήματα όλα της μηχανής ενός σύγχρονου αυτοκινήτου- είναι μερικά μόνο από τα εφευρήματα των αρχαίων Ελλήνων που αποτέλεσαν τους θεμέλιους λίθους της πολύπλοκης τεχνολογίας τους. Αυτά τα κληροδοτήματα, ίδια και αναντικατάστατα, εξακολουθούν και σήμερα να αποτελούν τα δομικά στοιχεία της σύγχρονης τεχνολογίας μας».

Το υδραυλικό ωρολόγιο του Αρχιμήδη ήταν εξαιρετικά πολύπλοκο, με πολλά κινούμενα μέρη. Οι κινήσεις των ματιών του ανθρώπινου προσωπείου, το άνοιγμα του ράμφους του κόρακα και η κίνηση των φιδιών προς τα φύλλα σηματοδοτούσαν την αλλαγή της ώρας

Εχοντας ως μελλοντικό στόχο να παρουσιάσει τα εκθέματα του μουσείου και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, ο κ. Κοτσανάς επιθυμεί να γίνει γνωστότερο το όνομα του Αρχιμήδη, τον οποίο θεωρεί παραγνωρισμένο. «Ο εξελιγμένος υδραυλικός κοχλίας, ο βαρουλκός, το οδόμετρο, το ναυτικό δρομόμετρο, το αραιόμετρο, ο ρωμαϊκός ζυγός, οι γιγάντιοι γερανοί και οι πανίσχυρες πολεμικές μηχανές είναι μερικές από τις επινοήσεις του Αρχιμήδη που πολύ λίγοι γνωρίζουν.

Ομως υπάρχουν κι άλλες, όπως η διόπτρα, η σιδηρά χειρ, το μηχανικό πλανητάριο, η ουρανόσφαιρα και άλλες που είναι σχετικά άγνωστες ακόμη και σε πολύ ειδικό κοινό.

Το οδόμετρο του Αρχιμήδη, όπως προδίδει το όνομά του, μετρούσε τις αποστάσεις και ήταν πρόδρομος του σημερινού κοντέρ

Για παράδειγμα, με τη διόπτρα του ο Αρχιμήδης μπορούσε να υπολογίσει τη φαινόμενη γωνία και τις αποστάσεις των ουράνιων σωμάτων. Αν και δεν το υιοθετούσε απόλυτα, γνώριζε το ηλιοκεντρικό σύστημα και είχε υπολογίσει τις διαμέτρους και τις αποστάσεις των γνωστών πλανητών», καταλήγει. 

πηγή