Αγνωστοι αγωνιστές του 1821. (μέρος 2ο)

Επιμέλεια Γιάννης Κυρίτσης 

(συνέχεια από το 1ο μέρος)

ΕΚΒΕΝ ΔΑΒΟΥΣΣΙ: Ο Εκβέν Δαβουσσί ή Δαβουσί ή Δεμπουσί, ήταν Αιγύπτιος φιλέλληνας. Ο Δαβουσσί ήταν Μαμελούκος και μουσουλμάνος στο θρήσκευμα. Δεν υπάρχει κάτι γνωστό για τη παιδική του ηλικία, κατατάχτηκε στον στρατό του Μ. Ναπολέωντα όπου υπηρέτησε στην προσωπική του φρουρά παίρνοντας μέρος σε πολλές μάχες. Με την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης ήρθε στην Ελλάδα μαζί με άλλους Γάλλους φιλέλληνες. Πήρε μέρος με το τάγμα των φιλελλήνων στην Μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου του 1822 όπου και σκοτώθηκε, αναφέρεται ότι έπεσε ηρωικά σκοτώνοντας πολλούς Οθωμανούς πέφτοντας νεκρός διάτρητος από πληγές.

ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ: Ο Φραντζέσκος Βούλγαρης (ή Φραντσέσκος Βούλγαρης) ήταν πολιτικός από την Ύδρα και πλοιοκτήτης - θαλασσομάχος κατά την επανάσταση του 1821. Έλαβε μέρος σε τρεις εθνοσυνελεύσεις, στην Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου, στην Β' Εθνοσυνέλευση Άστρους και στην Γ' Εθνοσυνέλευση Ερμιόνης. Συμμετείχε με δυο πλοία του, το «Αθηνά» και το «Βατερλώ» στον αγώνα για την απελευθέρωση και ήταν αρχηγός της υδραίικης αρμάδας.

ΜΙΧΑΗΛ ΖΑΛΜΑΣ: Ο Μιχαήλ Ζαλμάς, καταγόμενος από την Μεσσήνη, όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821 συγκρότησε και οργάνωσε δικό του στρατιωτικό σώμα, που συντηρούσε ο ίδιος και με το οποίο έλαβε μέρος σε πολλές μάχες κυρίως στη Πελοπόννησο και ειδικότερα σε όλες τις πολιορκίες των μεσσηνιακών φρουρίων.

ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Ο Άγγελος Γέροντας (1785 - 1862) ήταν αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης και φιλικός. Μετά την απελευθέρωση διετέλεσε δήμαρχος Αθηναίων (1837, 1840). Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1785 και καταγόταν από παλιά αρχοντική οικογένεια των Αθηνών. Η καταγωγή αυτής ήταν από τον Μυστρά.Το 1820 ο Άγγελος Γέροντας εξελέγη δημογέροντας και ταυτόχρονα μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Εργάστηκε με επιτυχία για την προετοιμασία της ελληνικής επανάστασης στην περιοχή της Αττικής.Μετά την έκρηξη της επανάστασης, προσφέρθηκε προς διάσωση των Αθηνών ως όμηρος των Τούρκων μαζί με τους άλλους δύο συνάρχοντες δημογέροντες της Αθήνας και συγγενείς του, τον Παλαιολόγο και Προκόπιο Βενιζέλο. Τον Απρίλιο του 1821 συνελήφθη από τους Τούρκους μαζί με άλλους δημογέροντες και προκρίτους και τοποθετήθηκε στις φυλακές τις Ακρόπολης, όπου έμεινε αιχμάλωτος επί επτά μήνες. Στο διάστημα αυτό βασανίστηκε αφόρητα πολλές φορές και είδε τον θάνατο. Ωστόσο κατόρθωσε να διαφύγει και κατέφυγε στην Αίγινα, ενώ λίγο αργότερα επέστρεψε στην Αθήνα όπου και αποκαταστάθηκε στο αξίωμα του δημογέροντα. Απεβίωσε το 1862. 

ΛΑΜΠΡΟΣ ΓΟΥΣΗΣ: Ο Λάμπρος Γούσης ο επιλεγόμενος και «Ρεγγίνας» ήταν Σουλιώτης οπλαρχηγός. Διακρίθηκε σ΄ όλους του αγώνες των Σουλιωτών κατά του Αλή Πασά.

Μετά την 3η εκστρατεία αυτού και τη συνθηκολόγηση των Σουλιωτών (1803), εκπατρίστηκε στη Κέρκυρα όπου και υπηρέτησε στα τάγματα που δημιούργησαν οι Γάλλοι. Μετά τον θάνατο του Αλή Πασά επέστρεψε και εκπαιδευμένος πλέον στη στρατιωτική τακτική συγκρότησε αμέσως ιδιαίτερο σώμα από Σουλιώτες και αγωνίσθηκε για την απελευθέρωση στη Στερεά Ελλάδα. Μετά τη πτώση του Μεσολογγίου ήρθε στην Αττική, λαμβάνοντας μέρος σε πολλές μάχες και ειδικότερα στη πολιορκία της Αθήνας. Κατά τη διάρκεια αυτών των αγώνων είχε τραυματισθεί κατ΄ επανάληψη.

ΓΑΡΔΙΚΙΩΤΗΣ ΓΡΙΒΑΣ: Πατέρας του ήταν ο Δράκος Γρίβας, αδερφός του ο περίφημος στρατάρχης Θεόδωρος.

Πήρε μέρος σε πολλές μάχες και διακριθηκε σε όλες, ιδίως στην Μάχη της Αράχωβας. 

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΡΑΚΟΣ: Γεννήθηκε στο Σούλι το 1788. Ενώ πολιορκούσαν οι Τουρκαλβανοί το Σούλι, οι Τούρκοι δοκίμασαν να κυριεύσουν εξ εφόδου την πηγή, από την οποία έπαιρναν νερό οι Σουλιώτες. Τόσο βέβαιοι ήταν για την νίκη τους, που είχαν στρατοπεδεύσει με έξι χιλιάδες στρατιώτες. Ο Γεώργιος Δράκος τους πολέμησε με δύναμη δεκαοκτώ ανδρών, και επανειλημμένα τους απέκρουσε, μέχρι που ήρθε ο Νότης Μπότσαρης με ενισχύσεις, και ανακήρυξε τον Δράκο ήρωα της νίκης. Στην Μάχη των Πέντε Πηγαδιών (27 Ιουλίου 1821) ο Δράκος ως αρχηγός πρωταγωνίστησε με μόνον τριακόσιους άνδρες. Πήρε μέρος και σε άλλες μάχες, στους Κολοβάτες το 1825, στην εκστρατεία του Καραϊσκάκη στην Ανατολική Ελλάδα, ως αρχιστράτηγος στην πολιορκία των Σαλώνων, στο Δίστομο εναντίον του Πασά της Καρύστου και του Καροφίλμπεη.

Πέθανε στην Χαλκίδα το 1827. Ήταν αιχμάλωτος του Κιουταχή και μεταφερόταν προς την Εύβοια για να αναρρώσει, όταν οι φύλακες του Κιουταχή τον φόνευσαν με διαταγή και είπαν ότι αυτοκτόνησε.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΕΒΛΗΣ: Ο Γεώργιος Ζέβλης καταγόταν από τα Ψαρά, μία από τις τρεις θαλασσομάχους νήσους στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, όπου και διακρίθηκε σε πολλές ναυμαχίες του Αγώνα. Συγκαταλέγεται μεταξύ των ικανότερων πυρπολητών. Αδελφός του ήταν ο Κωνσταντίνος Ζέβλης, επίσης σπουδαίος πυρπολητής. 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΕΒΛΗΣ: Καταγόταν από τα Ψαρά, μία από τις τρεις θαλασσομάχους νήσους στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, όπου και διακρίθηκε σε πολλές ναυμαχίες του Αγώνα. Συγκαταλέγεται μεταξύ των ικανότερων πυρπολητών λαμβάνοντας μέρος στην επιχείρηση του Παπανικολή στην Ερεσσό το 1821, καθώς και του Κ. Νικόδημου στη Λέσβο το 1824. Αδελφός του ήταν ο Γεώργιος Ζέβλης, επίσης σπουδαίος πυρπολητής.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΝΕΛΟΣ: Ο Παναγιώτης Κανέλος υπηρέτησε μαζί με τους αδελφούς Μοθώνου με τους στρατηγούς Ανδρέα Λόντο και Ανδρέα Ζαΐμη. Παρευρέθηκε σε πολλές μάχες στην Πελοπόννησο, και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Πολέμησε στην πολιορκία του Μεσολογγίου και διακρίθηκε ως άξιος στρατιωτικός.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΙΤΣΟΣ: Πατέρας του ήταν ο Κίτσος Κονταξής, έγκριτος της κωμόπολης Πλεσίβιτσα Φιλιατών. Αδελφή του ήταν η περίφημη Κυρά Βασιλική τελευταία σύζυγος του Αλή Πασά.

Στην Επανάσταση του 1821 ο Κίτσος ήταν αρχηγός των Ηπειρωτών και πολέμησε στην πολιορκία του Μεσολογγίου. Ο ακουσμένος προμαχώνας της Λουνέτας ήταν η θέση του καπετάνιου σε όλη την διάρκεια της πολιορκίας. Συμμετείχε στην έξοδο της φρουράς, και κατόρθωσε να σωθεί.

ΠΑΝΩΡΙΑ ΒΟΖΙΚΗ: Η Πανώρια Βοζίκη ήταν αγωνίστρια της επανάστασης του 1821 με καταγωγή από τους Καλλονιούς της Κοίτας της Λακωνικής Μάνης. Ήταν κόρη του Κυριάκου Μποζίκη, μέλους παλιάς οικογένειας με βυζαντινή καταγωγή. Πολέμησε στην μάχη της Διρού (23 Ιουνίου 1826) εναντίον του Ιμπραήμ. Για την δράση της αναφέρεται από αρκετούς ιστορικούς μεταξύ των οποίων και από τον Σπυρίδωνα Τρικούπη.

ΚΑΠΕΤΑΝ ΡΙΖΟΣ: Η καταγωγή του ήταν από το Ζυγοβίστι της επαρχίας Καρύταινας. Πριν την επανάσταση υπηρέτησε στην Ζάκυνθο στα Αγγλικά τάγματα ως αξιωματικός. Επιστρέφοντας στην Πελοπόννησο στην αρχή της επανάστασης βρέθηκε αρχικά στο Χλουμούτσι όταν οι Λαλαίοι πήγαν και πολιόρκησαν τους Γαστουναίους. Ο καπετάν Ρίζος επιτέθηκε στους Τούρκους οπλισμένος με το σπαθί του και έδεισε μεγάλη τέχνη και ανδρεία. Οι Έλληνες θαύμασαν γιατί πρώτη φορά είδαν πως πολεμάν στην μάχη με το σπαθί.

Ακολούθησε τον Κολοκοτρώνη ως σωματοφύλακας και παίρνοντας μέρος στις μάχες. 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΝΙΚΟΜΗΔΕΙΑΣ: Ο Αθανάσιος Νικομηδείας (1755 - 1821), ήταν Κύπριος επίσκοπος αρχικά Λιβύης, αργότερα μητροπολίτης Νικομηδείας και εθνομάρτυρας του 1821. Γεννήθηκε στη Κύπρο το 1755 και από ενωρίς ακολούθησε την ιεροσύνη.  Το 1791 εκλέχθηκε μητροπολίτης Νικομηδείας.

Όταν εκδηλώθηκε η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν ήδη μητροπολίτης Νικομηδείας και συνοδικός επίσκοπος στην Κωνσταντινούπολη. Κατηγορήθηκε από τους Οθωμανούς ως υποκινητής της επανάστασης των Ελλήνων όταν αρνήθηκε μεταξύ άλλων μητροπολιτών να επικυρώσει την εγκύκλιο με τον αφορισμό της Επανάστασης από το Πατριαρχείο. Οι τουρκικές αρχές τότε τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν στην Κωνσταντινούπολη στις φυλακές του Μποσταντζή μαζί με τους συλληφθέντες επίσης επισκόπους Δέρκων Γρηγόριο, Αγχιάλου Ευγένιο, Εφέσου Διονύσιο, Αδριανουπόλεως Δωρόθεο, Θεσσαλονίκης Ιωσήφ και Τυρνόβου Ιωαννίκιο.

Την ημέρα του Πάσχα, 10 Απριλίου 1821, μετά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄, στην κεντρική πύλη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι Τούρκοι, μέσα στο πλαίσιο των σουλτανικών αντιποίνων, μετέφεραν τον Αθανάσιο και τους μητροπολίτες Αγχιάλου Ευγένιο και Εφέσου Διονύσιο, σε διάφορα σημεία της πόλης όπου και τους απαγχόνισαν. Στο δε στήθος και των τριών μητροπολιτών φερόταν υβριστική επιγραφή χαρακτηρίζοντάς τους προδότες και αποστάτες. 

Τα σώματά τους παρέμειναν κρεμασμένα επί τριήμερο, μετά δε την αποκαθήλωσή τους, αφού σύρθηκαν και διαπομπεύθηκαν ατιμωτικά στους δρόμους της πόλης από τουρκικό όχλο αλλά και Εβραίους, στη συνέχεια ρίχτηκαν στη θάλασσα. Λίγες ημέρες μετά ανασύρθηκαν από κάποιους ευσεβείς Χριστιανούς όπου και τάφηκαν κάποια στο Επταπύργιο και άλλα σε κοντινό νησί απροσδιόριστου σημείου. 

Ο Μητροπολίτης Αγχιάλου Ευγένιος Καραβίας εικονίζεται να μιλά στους συγκρατούμενους του στη φυλακή.