Εκδήλωση για την ελληνική διάλεκτο της Κ. Ιταλίας Griko.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η ελληνόφωνη περιοχή της Σαλεντινής Ελλάδας βρίσκεται στην Puglia [=Απουλία], νότια της πόλης Lecce. Kάποτε εκτεινόταν σε μια περιοχή μεγαλύτερη από αυτή που παρουσιάζεται σήμερα, σε μια έκταση μεταξύ του Otranto (αρχ. ελλην. Υδρούς) και της Gallipoli (αρχ. ελλην. Καλλίπολις). Σήμερα, η ελληνόφωνη περιοχή του Σαλέντο (100 περίπου τετραγωνικά χλμ.) αποτελείται από έντεκα δήμους: Calimera, Carpignano, Castrignano dei Greci, Corigliano d’Otranto, Martano, Martignano, Soleto, Sternatia, Zollino, Carpiggnano Salentino, Cutrofiano. Τα ίχνη της προϊστορίας που συναντά κανείς μπλέκονται με τα βυζαντινά μνημεία, τον Μεσαίωνα και το μπαρόκ του Lecce.

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α

Το Σάββατο απόγευμα, 17 Δεκεμβρίου 2011, στην Αίθουσα «Τερψιχόρη» του Ξενοδοχείου ‘ΧΙΛΤΟΝ’ στην Αθήνα, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η Ημερίδα, με θέμα: “«ΓΚΡΙΚΟ: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΥΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ».

Η Ημερίδα διοργανώθηκε από το Σχολείο Ελληνικών «Μέγας Αλέξανδρος», τμήμα του Ελληνοβρετανικού Κολλεγίου, σε συνεργασία με τον Οργανισμό για την Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας (ΟΔΕΓ). Κατά την διάρκεια της έγινε η παρουσίαση του προγράμματος «Pos Matome Griko» το οποίο επινοήθηκε για να τονώσει το ενδιαφέρον και την χρήση της ΓΚΡΙΚΟ, καθιστώντας εύκολη και ενδιαφέρουσα την εκμάθησή της, μέσω μιας σύγχρονης διδακτικής μεθοδολογίας, με πρωτοποριακό διδακτικό υλικό.

H ομάδα υλοποίησης του έργου αποτελείται από Ευρωπαϊκούς Εκπαιδευτικούς και Πολιτιστικούς Οργανισμούς, με μεγάλη πείρα στην ανάπτυξη παρόμοιων Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, αλλά και σε διάφορες δραστηριότητες, που αποβλέπουν στην αξιοποίηση και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς των χωρών της Μεσογείου.

§ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (ΙΤΑΛΙΑ)

§ ΕΛΛΗΝΟΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ (ΕΛΛΑΔΑ)

§ ΑΛΦΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ (ΕΛΛΑΔΑ)

§ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΚΥΠΡΟΣ)

§ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (ΙΤΑΛΙΑ)

Η ανάπτυξη του σχετικού εκπαιδευτικού υλικού (βιβλίο, CD και διαδίκτυο) υλοποιείται από τα ανωτέρω εκπαιδευτικά ιδρύματα με μερική χρηματοδότηση από το Lifelong Learning Programme της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Αριθμός προγράμματος 511495 – LLP-1-2010-IT-KA2-KA2MP).

Στην Ημερίδα έγιναν πολλές σημαντικές ανακοινώσεις και από τους εταίρους του προγράμματος αλλά και από τον ΟΔΕΓ και καθηγητές που διδάσκουν την ΓΚΡΙΚΟ στην Σαλεντινή Ελλάδα. Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία του ελληνικού συγκροτήματος encardia που έκλεισε την εκδήλωση με τραγούδια και μουσική της Κάτω Ιταλίας.

Την έναρξη της Ημερίδας έκανε ο κ. ΚΑΡΚΑΝΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Πρόεδρος του ΟΔΕΓ και του ΕΛΛΗΝΟΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΚΟΛΛΕΓΙΟΥ, o οποίος, αφού χαιρέτισε και ευχαρίστησε τους παρισταμένους, είπε τα εξής :

Απαντώντας στο ερώτημα «Ποιος άραγε ενδιαφέρεται για την ΓΚΡΙΚΟ ?» όταν κάθε ημέρα προχωρά μια ομογενοποίηση των κοινωνικών συμπεριφορών καθώς και η σταδιακή εξαφάνιση των μικρών – σε αριθμό ομιλητών – γλωσσών και η γοργή επικράτηση κάποιων μεγάλων, κυρίως της Αγγλικής γλώσσας. Για να απαντήσει παρακάτω:

«Οι πρώτοι που ενδιαφέρονται για όλα τα παραπάνω βεβαίως είναι οι γκρεκάνοι και στην σημερινή εσπερίδα είναι αρκετοί που θα μιλήσουν. Εκτός όμως από αυτούς είμαστε και αρκετοί άλλοι που ενδιαφερόμαστε για αυτή την ωραία γλώσσα και στην Ελλάδα αλλά και στην Ιταλία και αλλού.

Εγώ είμαι ένας από αυτούς και ενδιαφέρομαι για την γκρίκο και τους γκρεκάνους χωρίς να είμαι γλωσσολόγος ή ιστορικός, επειδή πιστεύω ότι αυτή η πολύ όμορφη γλώσσα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένας ζωντανός Παρθενώνας. Αυτό που εννοώ είναι ότι η γλώσσα και οι άνθρωποι που την μιλούν και η ανάμνηση της ελληνικής τους καταγωγής, για την οποία καυχώνται, είναι ένα ζωντανό μνημείο, η ύπαρξη του οποίου αξίζει και να αναδειχθεί και να ενισχυθεί»

Στην συνέχεια ο κ. Καρκανιάς αναφέρθηκε στην Ιστορία της περιοχής, στους αγώνες των ντόπιων να κρατήσουν και να προβάλλουν την Ελληνικότητά τους, καθώς και τις δραστηριότητες του ΟΔΕΓ στον τομέα αυτό, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η παρούσα ημερίδα.

Α’ ΜΕΡΟΣ.: Παρουσίαση του Προγράμματος «Pos Matome Griko», Συντονίστρια η κ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΑΒΑΓΙΑ

- 1η ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ, Βασιλική Καβάγια, Διευθύντρια Σχολείου Ελληνικών «Μέγας Αλέξανδρος», Ελληνοβρετανικό Κολλέγιο, με θέμα: « Pos Matome Griko : H Ιδέα για το Πρόγραμμα »

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Pos matome Griko» (Project No 511495-LLP-1-2010-IT-KA2-KA2MP), έχει ως βασικό του στόχο την ανάδειξη, προώθηση, συστηματοποίηση και μεθοδολογία στη διδασκαλία της Γκρίκο. Γιατί το Σχολείο Eλληνικών «Μέγας Αλέξανδρος» πέραν της διδασκαλίας της Eλληνικής σε ξένους, ασχολείται συστηματικά και με την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, κυρίως μέσω γλωσσικών-εκπαιδευτικών Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων.

Συντονιστής είναι ο Οργανισμός για τη Διατήρηση και Αξιοποίηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Μεσογείου (Agenzia per il patrimonio culturale euromediterraneo), που εδρεύει στο Λέτσε και Εταίροι το Ελληνοβρετανικό Κολλέγιο (με το Σχολείο Ελληνικών «Μέγας Αλέξανδρος»), το Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κύπρου, η ΑΛΦΑ (Εκδόσεις και Πληροφορική), και το Ινστιτούτο Μεσογειακού Πολιτισμού (Istituto di Culture Mediterranee della Provincia di Lecce), που εδρεύει και αυτό στο Λέτσε.

- 2η ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ, Isabella Bernardini d’ Arnesano, Επιστημονική Υπεύθυνος του Προγράμματος, Πανεπιστήμιο Σαλέντο, με θέμα Η Griko στη Νότια Απουλία

Στην περιοχή της Νότιας Απουλίας υπάρχουν αρχαία Ελληνικά μνημεία, ευρήματα και επιγραφές, ήδη από την Μυκηναϊκή εποχή [18ος αι.και ε.], καθώς και από την Βυζαντινή παρουσία, η οποία είναι ιδιαίτερα έντονη, μια που κράτησε 5 αιώνες. Οι κάτοικοι είχαν ανέκαθεν επίγνωση της Ελληνικής τους καταγωγής, όπως επίσης οι άλλοι μη – Έλληνες κάτοικοι άλλων περιοχών και οι ιστορικοί, οι οποίοι τους αποκαλούσαν Έλληνες και Ορθοδόξους, για να τους ξεχωρίζουν από τους Λατίνους.

Παρ΄όλο που οι διάφορες Κασσάνδρες προβλέπουν το τέλος της γκρίκο, υπάρχει έντονη κινητικότητα και ενδιαφέρον για την εκμάθηση της γλώσσας. Αυτοί οι ενδιαφερόμενοι σήμερα είναι οι Γκρεκάνοι, οι οποίοι μιλούν Ελληνικά, αλλά το πολύ σπουδαίο είναι ότι θέλουν να διατηρήσουν την Ελληνική γλώσσα, ότι συνεχίζουν να μιλούν αυτή την γλώσσα. Και τώρα βλέπουν ότι υπάρχουν πολλοί νέοι που έρχονται στα WORKSHOPS που υπάρχουν π.χ. για το πρόγραμμα, και έρχονται γιατί θέλουν να μάθουν, γι’αυτό ζητούν να τους στέλνομε τα νέα όλων των δραστηριοτήτων του προγράμματος για να έρχονται στα μαθήματα. Τους είπαμε ότι από τον Ιανουάριο θα κάνουμε τα μαθήματα για το πρόγραμμα και όλοι μας έδωσαν τα ονόματα και τα τηλέφωνά τους για να τους ειδοποιήσουμε. Αυτό το έκαναν μεγάλοι και μικροί και φαντάζει με κάτι το πάρα πολύ σημαντικό

3η ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ Manuela Pellegrino, Υποψήφια Διδάκτωρ Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο UCL – University of London, με θέμα : Pos matome Griko: Το εκπαιδευτικό υλικό. Α΄ Επίπεδο για παιδιά

H ίδια κατάγεται από την περιοχή της Απουλίας και έχει άμεση γνώση και της γλώσσας, και των παραλλαγών της από περιοχή σε περιοχή και του γενικότερου περιβάλλοντος της περιοχής αυτής. Η γκρίκο είναι μία γλώσσα με προφορική παράδοση, χωρίς συγκεκριμένους κανόνες προφοράς και γραμματικής. Η κ.Μ.Ρ. συνέλεξε το υλικό της διδασκαλίας της κυρίως από αυθεντικές ομιλίες φυσικών ομιλητών Πρόκειται αυθεντικά κείμενα, τα οποία προσάρμοσε, καθώς έπρεπε να λάβει υπόψη της ότι απευθύνονται σε μαθητές των 8 – 12 ετών, και ότι έπρεπε να παρουσιάζουν το αντίστοιχο γραμματικό φαινόμενο σε κάθε ενότητα, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μαθητών.

Παράλληλα, συμβουλεύτηκε τα ήδη υπάρχοντα βιβλία και βασίσθηκε στα αναλυτικά προγράμματα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και στο Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για την διδασκαλία και την εκμάθηση ξένων γλωσσών του Συμβουλίου της Ευρώπης, ώστε να έχει μία ολοκληρωμένη άποψη ως προς το τι περιλαμβάνουν τα διάφορα επίπεδα, καθώς και τους γενικούς εκπαιδευτικούς στόχους του κάθε επιπέδου.

4η ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ Μαριάννα Κατσογιάννου, Γλωσσολόγος, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κύπρου, με θέμα : Pos matome Griko: Το εκπαιδευτικό υλικό. Β΄ Επίπεδο για ενηλίκους

Η μέθοδος διδασκαλίας της γκρίκο για τους ενήλικες απευθύνεται σε κοινό που, στο μεγαλύτερο μέρος του, είναι άνθρωποι που έχουν καταγωγή από την περιοχή όπου μιλιέται αυτή η διάλεκτος και ήδη γνωρίζουν μερικά πράγματα γι αυτήν.

Θέλουν όμως να εξοικειωθούν περισσότερο με τη χρήση της, να συστηματοποιήσουν τις γνώσεις τους και κυρίως να νοιώσουν ότι έχουν κάποια υποστήριξη στην εκμάθησή της διαλέκτου, ότι μπορούν να βασιστούν σε ένα θεωρητικό εργαλείο που θα τους επιτρέψει να νοιώσουν πιο σίγουροι, πιο ασφαλείς όταν θα χρησιμοποιούν τη γκρίκο. Μαζί με αυτό το κοινό, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα να έχουμε και μαθητές που δεν γνωρίζουν καθόλου τη γκρίκο, θέλουν όμως να την μάθουν για λόγους «πολιτισμικούς» ή «συναισθηματικούς» - και που έχουν να κάνουν με την ιστορία της διαλέκτου και με την θέση της στην ιταλική κοινωνία.

Το αναλυτικό πρόγραμμα, δημιουργήθηκε με βάση τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές για τη διδασκαλία ξένων γλωσσών και η θεματολογία που συμπεριλαμβάνει έχει στόχο την κάλυψη πολλών διαφορετικών περιοχών ενδιαφερόντων. Γενικά, ο στόχος ήταν να συνδέεται, όσο γίνεται, το βιβλίο του μαθητή με την καθημερινότητα, με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά του.

5ος ΟΜΙΛΗΤΗΣ Giorgio Vincenzo Filieri, Καθηγητής της Griko, Συνεργάτης του ‘Istituto di Culture Mediteranee’ [Prov. di Lecce], για το Πρόγραμμα “Pos matome Griko”, με θέμα : Η Διδασκαλία της Γκρίκο στα σχολεία της περιοχής στο πλαίσιο του Ιταλικού Κράτους. Επιχορηγήσεις, Καθηγητές, Εκπαιδευτικό υλικό

Η Griko, δηλ. η Ελληνική γλώσσα του Σαλέντο, μεταδόθηκε προφορικά, από γενιά σε γενιά, τουλάχιστον από το 1500, και εκεί άνθισε μια πλούσια παραγωγή τραγουδιών, τα οποία επίσης μεταδόθηκαν προφορικά. Τις τελευταίες δεκαετίες του 1800, μερικοί επιστήμονες εντυπωσιάστηκαν και δημιούργησαν συλλογές με τα τραγούδια αυτά. Ένας μεγάλος μελετητής, ο V.D.Palumbo [Kαλημέρα 1856 – 1918] συνέλεξε τα τραγούδια αυτά και τα κατέγραψε σε τετράδια, τα οποία δόθηκαν από τους κληρονόμους του στον πολιτιστικό Σύλλογο ‘Ghetonia της Calimera’. To υλικό αυτό απετέλεσε την βάση του δίτομου έργου, με επιμέλεια του καθηγητή Salvatore Tommasi (1998), το οποίο περιείχε 150 διηγήματα και παραμύθια, με ήρωες διάφορους χαρακτήρες της καθημερινής ζωής. Ο ίδιος έγραψε επίσης τα έργα ‘Katalisti o kosmo’και ‘Alia loja’, τα οποία περιείχαν διαλόγους, ποιήματα, συντακτικό, λεξικό Γκρίκο – Ιταλικό κλπ.

Στις αρχές του 1900 μπήκαν τα Ιταλικά στα σχολεία του Σαλέντο, τα oποία θεωρήθηκαν ως κάτι το αναγκαίο για να τα μάθουν τα παιδιά (που τότε μιλούσαν ελληνικά στα σπίτια τους και δεν μπορούσαν να καταλάβουν τους δασκάλους τους).

Μετά από πολλούς αγώνες, το Ιταλικό κράτος με τον νόμο ν.482 /15-12-1999 αναγνώριζε, σε όλη την Ιταλία 12 γλώσσες της μειονότητας, δίνοντας σε όλες τα οικονομικά μέσα και την δυνατότητα να διδάσκονται στα σχολεία 1 ώρα ην βδομάδα, βγάζοντας μία ώρα από τα Ιταλικά. Το Ελληνικό κράτος έστειλε και δασκάλους που ακόμα σήμερα διδάσκουνε σε κάποια σχολεία την Ελληνική Γλώσσα.

Και ο κ. Filieri συνέχισε «Εγώ έχω 10 χρόνια που διδάσκω την Ελληνο-Σαλεντινή γλώσσα και έκανα μία μέθοδο δική μου, η οποία πήγε πολύ καλά στο Δημοτικό. Είναι η μέθοδος με τα τραγούδια. Αρχίζοντας από τα τραγούδια, έκανα και γλώσσα και γραμματική και ιστορία και παράδοση και έτσι τα παιδιά ήταν ευχαριστημένα. Το πρώτο πράγμα που ήθελα να καταλάβουνε οι μαθητές μου ήταν ότι είναι τα παιδιά των Ελλήνων από το Σαλέντο και έχουνε Ελληνικές ρίζες.

B’ MEΡOΣ Η ΓΚΡΙΚΟ ΚΑΙ ΟΙ ΓΚΡΕΚΑΝΟΙ [Συντονιστής ο. κ. ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΗΦΑΚΑΚΗΣ]

6ος ΟΜΙΛΗΤΗΣ, Σηφακάκης Βασίλειος, Αντιπρόεδρος του ΟΔΕΓ, Φιλόλογος Θέμα Ο ΟΔΕΓ υποστηρίζει την διατήρηση της Γκρίκο

Ο κ.Β.Σηφακάκης απηύθυνε χαιρετισμό στους παρισταμένους, τους οποίους ευχαρίστησε για την παρουσία τους και το ενδιαφέρον τους. Ο Ο.Δ.Ε.Γ., όπως έχει τονιστεί ήδη, ανάμεσα στις δράσεις του περιλαμβάνει και την υποστήριξη, με πολλούς τρόπους, της διατήρησης και διάδοσης της διαλέκτου των Ελληνοφώνων της Νοτίου Ιταλίας, της Γκρίκο. Ενισχύει την διδασκαλία της με εκπαιδευτικό υλικό, οικονομικές ενισχύσεις, υποτροφίες, φιλοξενίες, επισκέψεις και άλλες δραστηριότητες. Κάθε χρόνο, την προηγούμενη δεκαετία, διοργάνωνε διαγωνισμό εκθέσεως των παιδιών που διδάσκονταν την Γκρίκο στα σχολεία της περιοχής τους, και κάθε καλοκαίρι, επί δέκα συνεχή έτη, φιλοξενούσε, τις περισσότερες φορές στο Ξενοδοχείο Λυκαβηττός, του αειμνήστου Μάριου Βασιλόπουλου, κάποιες άλλες στις κατασκηνώσεις του Δήμου Αθηναίων και Δραπετσώνας, των Σχολών Κορέλκο, τους μαθητές που είχαν γράψει τις καλύτερες εκθέσεις στους διαγωνισμούς αυτούς. Σ’ αυτό το διάστημα φιλοξένησε πάνω από 700 μαθητές.

Επίσης έχει φιλοξενήσει και άτομα τρίτης ηλικίας, έχει οργανώσει εκδρομές στις Ελληνόφωνες περιοχές, συνέδρια σε Ελλάδα και Κάτω Ιταλία και γενικά βοηθάει στην σύσφιξη των σχέσεών τους γιατί, πέρα από τη γλώσσα, με την περιοχή, μας δένουν ιδιαίτεροι δεσμοί,

- ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟΣ ΟΜΙΛΗΤΗΣ στην Ημερίδα ήταν ο κ. Antonio Anchora, ποιητής και συγγραφέας, o οποίος είναι ανάμεσα σε αυτούς που περισσότερο αφιερώθηκαν στην διαφύλαξη της Γκρίκο και της πολιτιστικής μειονότητας στην περιοχή του Σαλέντο. Συνέγραψε στην Γκρεκάνικη γλώσσα το έργο ‘Η Γκρεκάνικη Ποίηση, Πραγματικότητα να ανακαλύψουν και να αξιοποιήσουν’(1998). Επίσης, φρόντισε για την σύσφιξη των δεσμών της περιοχής με την μητέρα Ελλάδα, κάνοντας πολιτιστικές ανταλλαγές, επιστρατεύοντας ανθρώπους του πνεύματος και της Τέχνης, τουρισμό κλπ., χωρίς καμία βοήθεια. Για την προσφορά του αυτή και μετά από πρόταση του ΟΔΕΓ, ανακηρύχθηκε πρεσβευτής του Ελληνισμού από την Νομαρχία Αθηνών. Ήταν προγραμματισμένος ομιλητής στην ημερίδα, αλλά δεν μπόρεσε να παρευρεθεί, έστειλε όμως έναν χαιρετισμό, τον οποίον διάβασε ο κ. Σηφακάκης.

7η ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ Eufemia Attanasi, Φιλόλογος, Καθηγήτρια Ιταλικής Γλώσσας στην Περιφέρεια του Lecce, με θέμα: Βιβλία, Περιοδικά, Εφημερίδες, Ραδιόφωνο στην Γκρίκο. Στο παρελθόν και σήμερα

Η κ. ΑTTANASI, αναφέρθηκε στα τετράδια, όπου ο Palumbo είχε καταγράψει την συλλογή του από την προφορική παράδοση των Ελληνόφωνων περιοχών, στην γκρίκο, καθώς και στον Τommasi και τους άλλους μελετητές (βλ. 5ος ΟΜΙΛΗΤΗΣ).

Στην συνέχεια ήλθαν ο Α΄ και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι οποίοι διαμόρφωσαν σκληρές συνθήκες διαβίωσης, επιβολή της Ιταλικής γλώσσας και απαξίωση των μειονοτικών γλωσσών. Οι νέοι αναγκάζονται να φύγουν από τα χωριά τους για σπουδές ή για δουλειά και δεν ξαναγυρίζουν. Παρ’ όλα αυτά, η γκρίκο εξακολουθεί να προκαλεί το ενδιαφέρον νέων μελετητών, όπως είναι ο Γερμανός Gehard Rohls, και των Giannino Aprile, Angiolino Cotardo (‘70ς}κ.α.. Aπό τους σύγχρονους μελετητές, ξεχωρίζει ο Antonio Anchora (βλ.ανωτέρω).

Έχουν επίσης γραφθεί γραμματικές, λεξικά, μελέτες, μυθιστορήματα, δημοσιεύσεις στον Τύπο κλπ, και από Γκρεκάνους και από Ελλαδίτες μελετητές. Ένας από αυτούς είναι και ο Giorgio Leonardo Fileri Scordari, ο οποίος ήταν προγραμματισμένος ομιλητής για την Ημερίδα, με θέμα «Οι Γκρεκάνοι και η Γκρίκο, η καταγωγή τους, η αρχαία και η νέα σχέση τους με την Ελλάδα». Η ομιλία του δεν πραγματοποιήθηκε, αλλά αναρτήθηκε στο ΙNTERNET και είναι γραμμένη στα Ιταλικά. Το έργο του «Iγo milo to Griko” έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί αποσκοπεί να επιτρέψει σε ένα φίλο της Γρέτζιας Σαλεντίνης να μάθει να επικοινωνεί την Γκρίκο των Ελληνόφωνων του Σαλέντο. Το σπουδαιότερο όμως χαρακτηριστικό του είναι η μακρόχρονη φλόγα που τρέφει για την γλώσσα και τις παραδόσεις των ανθρώπων του.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ ήταν η κ.Sandra Abbate, η οποία μίλησε στην Γκρίκο με θέμα «Η Γκρίκο στα Σχολεία της Σαλεντινής Ελλάδας»

Eίναι συνεργάτης στο Πρόγραμμα, ‘POS MATOME GRIKO’, κατάγεται από το Corigliano d’ Otranto και μιλάει πάρα πολύ καλά την γκρίκο, την οποία διδάσκει στα σχολεία. Έχει κάνει ένα ειδικό μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο της Βενετίας για την διδασκαλία και για νέους τρόπους διδασκαλίας των μειονοτικών γλωσσών Την εισήγησή της την έκανε στην γκρίκο και εν μέρει μεταχειρίσθηκε ορισμένες αγγλικές λέξεις, που είναι γλωσσολογικοί όροι.

Γ’ Μ Ε Ρ Ο Σ

Τραγούδια, Μουσική και Χοροί της Κάτω Ιταλίας, με το μουσικό συγκρότημα EN CARDIA το οποίο στο τέλος, αφιλοκερδώς, να πλαισιώσει την εκδήλωση.

(το βιντεο ειναι από το Youtube και τον χρήστη Kovostos)