Η καύση των νεκρών

Τον περασμένο Νοέμβριο, κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων πρόταση νόμου για την καύση των νεκρών, από ορισμένους βουλευτές των πολιτικών παρατάξεων.

Αυτή η ενέργεια είχε ως αποτέλεσμα να εμφανιστεί ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα της καύσης των νεκρών.

Οι βουλευτές, που τάχθηκαν υπέρ και κατέθεσαν την πρόταση νόμου και γενικότερα οι υποστηρικτές της καύσης των νεκρών, βρίσκουν έρεισμα στη μη ρητή απαγόρευσή της με νόμο από το Συνταγματικό Δίκαιο. Συγκεκριμένα, επικαλούνται τα άρθρα 5 παρ. 1 και 13 παρ. 1 του Συντάγματος, όπου αναφέρονται στην ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας και στην απαραβίαστη ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης.

Η επιχειρηματολογία, την οποία επικαλούνται όσοι τάσσονται υπέρ της καύσης των νεκρών, είναι κυρίως η έλλειψη χώρου στα κοιμητήρια των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας καθώς και οι λόγοι υγιεινής. Δηλαδή, θεωρούν ότι μολύνεται το έδαφος, το υπέδαφος και η ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολλά μικρόβια. Έτσι, πιστεύουν ότι με την καύση θα υπάρξει αποφυγή των μικροβίων και των μικροοργανισμών. Άλλο επιχείρημά τους είναι ότι η αποσύνθεση των σωμάτων των κεκοιμημένων που γίνεται με αποτέφρωση, πραγματοποιείται ταχύτερα. Επίσης, καυτηριάζουν το υψηλό κοστολόγιο και την εμπορευματοποίηση των τελετών και πιστεύουν ότι η καύση θα αποτελέσει το κίνητρο για την καταπολέμηση της παραοικονομίας και αισχροκέρδειας. Τέλος, επισημαίνουν πως η ύπαρξη των νεκροταφείων δίδει αιτίες και αφορμές για φαινόμενα τυμβωρυχίας και μαγείας.

Όμως, ο Χριστιανισμός ανέκαθεν ήταν υπέρ της ολόσωμης ταφής των νεκρών και η Εκκλησία δεν μπορεί να δεχθεί την καύση των σωμάτων των νεκρών, διότι αντιβαίνει στη δημόσια τάξη και στα χρηστά ήθη. Στην Παλαιά Διαθήκη, η καύση των σωμάτων θεωρείται συνέπεια εγκληματικής πράξης και αποτελεί ποινή, τιμωρία και ατίμωση. Είναι ευρέως γνωστή η κατάκαυση των κατοίκων των Σοδόμων και των Γομόρρων και η μη ταφή τους, όπου οφείλεται στην αμαρτία και αποτελεί παραδειγματισμό των υπολοίπων Ισραηλιτών. Στην Καινή Διαθήκη δεν υπάρχει κάποιο σημείο, το οποίο να απαγορεύει ή να επιτρέπει την καύση των νεκρών. Αυτό που αξίζει προσοχής είναι ο ενταφιασμός και όχι η καύση του ιδρυτού του χριστιανισμού, του Ιησού Χριστού. Με τον ενταφιασμό Του, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι εξαγιάστηκε η ταφή των νεκρών ως σωστή πράξη αντιμετωπίσεως των κεκοιμημένων χριστιανών, οι οποίοι είναι και οφείλουν να είναι μιμητές του Χριστού. Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι την εποχή που ήλθε ο Χριστός στον κόσμο και οι Απόστολοι εκήρυξαν, όλοι οι γύρω λαοί συνήθιζαν εκτός από την ταφή και την καύση των νεκρών. Στην Εκκλησία όμως, δεν επικράτησε αλλά ούτε και επετράπη ποτέ η καύση των νεκρών.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας, αναφέρουν ότι η καύση είναι πράξη καταδικαστέα. Η ταφή καταγγέλλει ή προϊδεάζει και προλέγει την ανάσταση των νεκρών. Θεωρούν ότι η ταφή είναι σύμβολο, απόδειξη και ομολογία πίστεως και ελπίδας στην αθανασία της ψυχής, στην ανάσταση των νεκρών και στην αιώνια ζωή.

Το σώμα είναι ναός του Αγίου Πνεύματος, είναι ο φορέας της τιμής, ο ναός που κατοικεί το αθάνατο πνεύμα και δεν είναι το φυλακτήριο της ψυχής όπως ισχυρίζονταν πολλοί αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι. Είναι το ένα από τα δύο στοιχεία της υπόστασης του ανθρώπου και αποτελεί κι αυτό έργο και δώρο του Θεού. Η ψυχή του ανθρώπου βρίσκεται παντού στο σώμα και το ζωοποιεί με την ενέργειά του. Τρανό παράδειγμα, αποτελεί η τιμητική προσκύνηση των ιερών λειψάνων των αγίων. Αφού το σώμα των αγίων κοπίασε για την δόξα του Θεού, τους ανταμείβει με χάρη, έλεος και δύναμη με αποτέλεσμα να θαυματουργούν. Τα θαύματα από τα άγια λείψανα γίνονται διότι το σώμα έχει λάβει τη χάρη της θεωθείσας ψυχής.

Η νεκρώσιμος ακολουθία, αναπτύσσει θεολογικά τη φυσική λύση του ανθρωπίνου σώματος, το οποίο είναι φυσικό στη σύστασή του, έχοντας έρθει από το μη είναι στο είναι, από την ανυπαρξία στην ύπαρξη. Εκτός από τα παραπάνω, η ολόσωμος ταφή, συνδέεται στενά με τις αισθήσεις και μία σχετική επαφή με το ανθρώπινο σώμα, κάτι που δεν μπορεί να συμβεί με την τέφρα. Όλα τα τροπάρια της εξοδίου ακολουθίας, κάνουν λόγο για κεκοιμημένο κι όχι αποτεφρωμένο, για σώμα που βρίσκεται μπροστά μας και πρόκειται να δοθεί ο τελευταίος ασπασμός από τους συγγενείς, γνωστούς και φίλους. Επιπλέον, η εκκλησιαστική ακολουθία της ταφής έχει σχέση με ενταφιασμό σώματος κι όχι με ενταφιασμό της τέφρας. Η ταφή προτιμάται από την καύση, γιατί είναι η πιο φιλική και η πιο αξιοπρεπής αντιμετώπιση των σωμάτων των νεκρών. Το ενταφιασμένο σώμα γίνεται αντικείμενο φροντίδας και προσευχών αλλά και αφορμή για συνειδητοποίηση της ματαιότητας των εγκοσμίων απολαύσεων. Διότι, είναι διαφορετικά την στιγμή της τελετής, να βλέπει κανείς μπροστά του το «λείψανο» του συγγενή ή του φίλου και διαφορετικά ένα κουτί που περιέχει τέφρα μετά από την καύση του προσφιλούς προσώπου. Δεν έχουν τα «λείψανα» την ανάγκη μας, εμείς την έχουμε. Το κάψιμο θα ήταν ένας πλήρης αφανισμός μιας ζωντανής συνέχειας και μιας επικοινωνίας, την οποία όλοι μας επιζητούμε. Άλλωστε, τα οστά των νεκρών αποτελούν ανάμνηση της παρελθούσης ζωής, ενθύμηση της παρούσας κατάστασής τους και υπόμνηση της μελλούσης προοπτικής μας.

Η ταφή ανήκει στην άγραφη παράδοση της πίστης μας. Ο Μέγας Βασίλειος, ομιλεί για αυτήν την άγραφη παράδοση που καθιερώνεται στην Εκκλησία. Τέτοια παραδείγματα αυτής της παράδοσης είναι το σημείο του σταυρού, το να προσευχόμαστε στραμμένοι προς την ανατολή και πολλά άλλα, τα οποία δεν είναι διατυπωμένα γραπτώς αλλά αποτελούν ομολογία του Ορθοδόξου Σώματος και οφείλουμε να τηρούμε με σεβασμό και ευλάβεια.

Η Εκκλησία, λοιπόν, αρνείται την καύση διότι αρνείται το ανθρώπινο τέλος και τη βία πάνω στον άνθρωπο. Επιλέγει και επιτρέπει την ταφή, γιατί έχει πίστη και ελπίδα στο αιώνιο μέλλον και αναθέτει στη φύση την ευθύνη της φυσιολογικής φθοράς του φυσικού παρόντος του ανθρώπου.

Νικόλαος X. Σερέτης
Φοιτητής Κοιν. Θεολογίας


Για τους ορθόδοξους χριστιανούς η καύση του ανθρωπίνου σώματος είναι αμαρτία. Μετα τον θάνατο ο δισυπόστατος άνθρωπος ως σώμα μετά την ταφή, περιμένει την δευτέρα παρουσία για την ανάσταση του, και η ανθώπινη ψυχή τις δεήσεις και τις προσευχές από εμάς για την σωτηρία της.
Για τους οπαδούς όλων των άλλων θρησκειών ή των αθέων που δεν πιστεύουν σε αύτα, αυτοί μπορούν να πράξουν όπως νομίζουν.