Μετάφραση: Απολλόδωρος
Πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση, οι περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνταν με τη γεωργία. Η σχέση μας με τη φύση ήταν άμεση. Μέσα σε λίγες μόνο γενιές, ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, η σχέση τους με τη γη έχει διακοπεί.
Τα τρόφιμα φτάνουν πλέον προσυσκευασμένα (συχνά προμαγειρεμένα), συντηρημένα με χημικά και περιέχουν επιβλαβή φυτοφάρμακα, μικροπλαστικά, ορμόνες ή/και διάφορους άλλους μολυσματικούς παράγοντες. Μας σερβίρεται επίσης ένα στενότερο μενού τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και χαμηλό περιεχόμενο σε θρεπτικά συστατικά.
Είναι σαφές ότι υπάρχει κάτι θεμελιωδώς λάθος με τον τρόπο παραγωγής των σύγχρονων τροφίμων.
Παρόλο που υπάρχουν διάφορα στάδια μεταξύ του αγροκτήματος και του πιρουνιού, και όχι μόνο οι σύγχρονες πρακτικές επεξεργασίας τροφίμων, που είναι μια ιστορία από μόνη της, ένα βασικό μέρος του προβλήματος έγκειται στη γεωργία.
Σήμερα, πολλοί αγρότες είναι παγιδευμένοι σε χημικούς και βιοτεχνολογικούς διάδρομους. Έχουν ενθαρρυνθεί και εξαναγκαστεί να χρησιμοποιούν μια σειρά από δαπανηρές εισροές εκτός γεωργικής εκμετάλλευσης, από συνθετικά λιπάσματα και σπόρους που κατασκευάζονται από εταιρείες μέχρι μια ευρεία γκάμα φυτοφαρμάκων και φυτοφαρμάκων.
Με την εκβιομηχάνιση της γεωργίας, πολλοί φτωχοί μικροκαλλιεργητές εργάστηκαν και βρέθηκαν σε ευάλωτη θέση. Η παραδοσιακή γνώση έχει υπονομευθεί, έχει εξουδετερωθεί ή έχει επιβιώσει μόνο αποσπασματικά.
Γράφοντας στο περιοδικό Journal of South Asian Studies το 2017, οι Marika Vicziany και Jagjit Plahein αναφέρουν ότι οι αγρότες έχουν λάβει εδώ και χιλιετίες μέτρα για τη διαχείριση της ξηρασίας, την καλλιέργεια δημητριακών με μακριά στελέχη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ζωοτροφές, την εφαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών που προάγουν τη βιοποικιλότητα, την εθνομηχανική διατήρηση του εδάφους και του νερού και τη χρήση συλλογικών συστημάτων διανομής.
Οι αγρότες γνώριζαν το μικροπεριβάλλον τους, ώστε να μπορούν να φυτεύουν καλλιέργειες που ωριμάζουν σε διαφορετικούς χρόνους, διευκολύνοντας έτσι την ταχύτερη εναλλαγή καλλιεργειών χωρίς να εξαντλείται το έδαφος.
Ο πειραματισμός και η καινοτομία ήταν το κλειδί. Δύο όροι που διεκδικούν οι σύγχρονες εταιρείες αγροτεχνολογίας/αγροτικών επιχειρήσεων, αλλά κάτι που οι αγρότες κάνουν εδώ και γενιές.
Πολλοί αγρότες χρησιμοποίησαν επίσης την "ισορροπία των εντόμων" και τις γνώσεις τους σχετικά με το ποια έντομα σκοτώνουν τα παράσιτα-θηρευτές των καλλιεργειών. Ο αναλυτής τροφίμων και πολιτικής Devinder Sharma λέει ότι έχει συναντήσει γυναίκες στην Ινδία που μπορούν να αναγνωρίσουν 110 μη χορτοφαγικά και 60 χορτοφαγικά έντομα.
Πολύπλοκα, εξαιρετικά ωφέλιμα παραδοσιακά συστήματα γνώσης και οικολογικές πρακτικές στη γεωργική εκμετάλλευση διαβρώνονται καθώς οι αγρότες χάνουν τον έλεγχο των παραγωγικών τους μέσων και εξαρτώνται από τα ιδιόκτητα προϊόντα, συμπεριλαμβανομένης της εμπορευματοποιημένης εταιρικής γνώσης.
Οι αγρότες σε μέρη όπως η Ολλανδία κατηγορούνται τώρα ότι βλάπτουν το περιβάλλον λόγω των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και οξειδίου του αζώτου. Αν και οι Ολλανδοί αγρότες δέχονται τα πυρά τους, αυτό που βλέπουμε επίσης είναι μια επίθεση στους μεγάλους παραγωγούς ζωοτροφών και κρέατος. Δεν έχουν απομείνει πολλές μικρές φάρμες στην Ολλανδία και οι περισσότερες κτηνοτροφικές μονάδες είναι επιχειρήσεις συγκεντρωτικής σίτισης.
Ο γεωργικός τομέας της Ολλανδίας είναι ιδιαίτερα εντατικός στην κτηνοτροφία και φαίνεται να υπάρχει μια πολιτική για τη μείωση του μεγέθους της βιομηχανίας κρέατος στη χώρα αυτή. Στους αγρότες έχει ειπωθεί να εγκαταλείψουν τη γεωργία ή να στραφούν στην καλλιέργεια φυτών.
Αντί οι αρχές να διευκολύνουν μια σταδιακή στροφή προς τη βιολογική, αγροοικολογική γεωργία και να προσελκύσουν μια νέα γενιά στον τομέα, οι αγρότες κινδυνεύουν να εκτοπιστούν.
Αλλά οι Ολλανδοί αγρότες δεν είναι οι μόνοι που βρίσκονται στη γραμμή του πυρός. Οι αγρότες σε άλλα ευρωπαϊκά έθνη διαμαρτύρονται επίσης, επειδή διάφορες πολιτικές καθιστούν όλο και πιο δύσκολο για αυτούς να εξασφαλίσουν τα προς το ζην.
Φαίνεται ότι υπάρχει μια συντονισμένη προσπάθεια να καταστεί η γεωργία οικονομικά μη βιώσιμη για πολλούς αγρότες και να απομακρυνθούν από τη γη τους. Οι διαμαρτυρίες των αγροτών στην Ευρώπη ακολουθούν τον απόηχο της μαζικής αντίστασης των Ινδών αγροτών κατά της νομοθεσίας που υποστηρίζεται από τις επιχειρήσεις και η οποία θα επιτάχυνε την προσπάθεια να εκδιωχθούν από τη γεωργία πολλοί ήδη οικονομικά προβληματικοί αγρότες.
---> ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΡΟΤΕΣ
Ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ιδιωτικής γεωργικής γης στις ΗΠΑ - ο Bill Gates - έχει ένα όραμα για τη γεωργία: μια γεωργία εξαρτώμενη από χημικά, εξαρτώμενη από τις επιχειρήσεις, μια γεωργία ενός κόσμου (πρωτοβουλία Ag One) για να διευκολύνει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού των ομίλων. Αυτή η πρωτοβουλία παραμερίζει τις γηγενείς γνώσεις και πρακτικές προς όφελος της εταιρικής γνώσης και της περαιτέρω αποικιοποίησης της παγκόσμιας γεωργίας.
Η εταιριοποίηση της γεωργίας των μικροκαλλιεργητών από τον Gates συσκευάζεται με φιλανθρωπικούς όρους - "βοηθώντας" τους αγρότες σε μέρη όπως η Αφρική και η Ινδία. Αυτό δεν έχει αποδώσει καλά μέχρι στιγμής, αν ανατρέξουμε στη Συμμαχία για μια Πράσινη Επανάσταση στην Αφρική (AGRA), που υποστηρίζεται από τον Γκέιτς και ιδρύθηκε το 2006.
Η πρώτη μεγάλη αξιολόγηση των προσπαθειών της AGRA να επεκτείνει τη γεωργία υψηλών εισροών στην Αφρική διαπίστωσε ότι - μετά από 15 χρόνια - είχε αποτύχει. Με τις ανησυχίες που εκφράζονται για τη χρήση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, τις όχι και τόσο εντυπωσιακές αποδόσεις, την ιδιωτικοποίηση των σπόρων, την εταιρική εξάρτηση και την υπερχρέωση των αγροτών, μεταξύ άλλων, μπορούμε να περιμένουμε περισσότερα από τα ίδια στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Ag One.
Αλλά το απόλυτο όραμα της υψηλής τεχνολογίας για τη γεωργία είναι αγροκτήματα χωρίς αγρότες, τα οποία επιβλέπονται σε μεγάλο βαθμό από οχήματα χωρίς οδηγό και αισθητήρες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη με τεχνητή νοημοσύνη που συνδέονται με υποδομές που βασίζονται στο cloud. Οι εταιρείες όπως η Microsoft θα συλλέγουν δεδομένα αγρών σχετικά με τους σπόρους, την ποιότητα του εδάφους, τις ιστορικές αποδόσεις των καλλιεργειών, τη διαχείριση του νερού, τα καιρικά φαινόμενα, την ιδιοκτησία της γης, τις γεωπονικές πρακτικές και άλλα παρόμοια.
Οι τεχνολογικοί γίγαντες θα ελέγχουν αγορές διαχείρισης δεδομένων πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα διευκολύνουν τις ανάγκες των θεσμικών επενδυτών γης, των αγροτικών επιχειρήσεων και των μονοπωλιακών πλατφορμών ηλεκτρονικού εμπορίου. Υπό το πρόσχημα της "γεωργίας με βάση τα δεδομένα", οι ιδιωτικές εταιρείες θα είναι σε καλύτερη θέση να εκμεταλλεύονται τις καταστάσεις των αγροτών για τους δικούς τους σκοπούς.
Με το συνθετικό κρέας που προωθείται στο εργαστήριο και προσελκύει τεράστιο ενδιαφέρον από τους επενδυτές, ο Gates και ο τομέας της αγροτεχνολογίας οραματίζονται επίσης μια σε μεγάλο βαθμό "φιλική προς το κλίμα" γεωργία χωρίς ζώα, η οποία, όπως ισχυρίζονται, θα έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση τεράστιων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης (μπορούμε μόνο να εικάσουμε για ποιο λόγο).
Μένει να δούμε πόσο ενεργειακά αποδοτικά, φιλικά προς το περιβάλλον και την υγεία θα είναι τα εργαστήρια συνθετικού κρέατος, όταν αυτά επεκταθούν σε βιομηχανικά επίπεδα.
Ταυτόχρονα, η βιομηχανική γεωργία θα χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες - πλην των αγροτών - και θα εξακολουθεί να βασίζεται και να ενισχύει τη χρήση αγροχημικών που εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα (με όλα τα συναφή προβλήματα υγείας και περιβάλλοντος) και θα παραμείνει επικεντρωμένη σε αλυσίδες εφοδιασμού μακράς γραμμής, στέλνοντας άσκοπα τρόφιμα σε όλο τον κόσμο.
Ένα σύστημα υψηλής ενέργειας που θα εξαρτάται από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που τροφοδότησε την αποικιοποίηση του συστήματος τροφίμων ("παγκοσμιοποίηση") από τους ομίλους αγροτικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, οι νέες τεχνολογίες χωρίς ανθρώπους στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα είναι ενεργοβόρες για να λειτουργήσουν και θα βασίζονται στην καταστροφική για το περιβάλλον εξόρυξη πεπερασμένων πόρων, όπως το λίθιο, το κοβάλτιο και άλλα στοιχεία σπάνιων γαιών για την παραγωγή τους.
Οι αγροοικολογικές προσεγγίσεις χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης που βασίζονται στις αρχές και τις πρακτικές της τοπικοποίησης, των τοπικών αγορών, της αυθεντικής αναγεννητικής γεωργίας και της ορθής διαχείρισης του εδάφους (η οποία εξασφαλίζει την αποτελεσματική και οικολογικά ορθή αποθήκευση αζώτου και άνθρακα) είναι το κλειδί για την εξασφάλιση πραγματικής μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας στην παραγωγή τροφίμων.
Πολλοί που ανήκουν στο λόμπι των αγροτικών επιχειρήσεων έχουν επιστήσει την προσοχή στη Σρι Λάνκα σε μια προσπάθεια να δείξουν ότι η βιολογική γεωργία μπορεί να οδηγήσει μόνο σε καταστροφή. Η μετάβαση στη βιολογική γεωργία πρέπει να γίνει σταδιακά, όχι μόνο επειδή η αναγέννηση του εδάφους δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη.
Ανεξάρτητα από αυτό, το άρθρο ‘Sri Lanka Faces Food Crisis – No, It’s Not Due to Organic Farming’ (Η Σρι Λάνκα αντιμετωπίζει επισιτιστική κρίση - Όχι, δεν οφείλεται στη βιολογική γεωργία) που εμφανίστηκε πρόσφατα στην ιστοσελίδα The Quint αποκαλύπτει γιατί η χώρα αυτή όντως οδηγήθηκε σε κρίση.
---> Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΝΗΣΗ
Το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα που ρίζωσε τη δεκαετία του 1980 έχει πλέον φτάσει σε ένα χρεοκοπημένο, πληθωριστικό αδιέξοδο. Ως απάντηση, ο καπιταλισμός έχει ξεκινήσει μια "μεγάλη επανεκκίνηση" με τη μετασχηματιστική τεχνολογία να βρίσκεται πολύ μπροστά στο προσκήνιο υπό το πρόσχημα μιας "4ης βιομηχανικής επανάστασης", υποσχόμενος ένα γενναίο νέο αύριο για όλους.
Ωστόσο, υπάρχουν βαθιά ριζωμένες ανησυχίες σχετικά με το πώς αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση και τον έλεγχο ολόκληρων πληθυσμών, ιδίως καθώς γινόμαστε μάρτυρες μιας βίαιης οικονομικής αναδιάρθρωσης και αυξανόμενων περιορισμών των προσωπικών ελευθεριών. Αν ο νεοφιλελευθερισμός προωθούσε τον ατομικισμό, η "νέα κανονικότητα" απαιτεί αυστηρή συμμόρφωση - η ατομική ελευθερία λέγεται ότι αποτελεί απειλή για την "εθνική ασφάλεια", τη "δημόσια υγεία" ή την "ασφάλεια".
Υπάρχει επίσης ανησυχία για την οικονομική κατάρρευση, τον πόλεμο και την έκθεση ενός συστήματος τροφίμων σε κλυδωνισμούς των τιμών της ενέργειας, βλάβες στην αλυσίδα εφοδιασμού και κερδοσκοπία στην αγορά εμπορευμάτων.
Στο Μάλι το 2015, το Nyeleni - το διεθνές κίνημα για την επισιτιστική κυριαρχία - δημοσίευσε τη Διακήρυξη του Διεθνούς Φόρουμ για την Αγροοικολογία.
Η Διακήρυξη ανέφερε: "Βασικοί φυσικοί πόροι έχουν εμπορευματοποιηθεί και το αυξανόμενο κόστος παραγωγής μας οδηγεί εκτός γης. Οι σπόροι των αγροτών κλέβονται και πωλούνται πίσω σε εμάς σε υπέρογκες τιμές, εκτρεφόμενοι ως ποικιλίες που εξαρτώνται από δαπανηρά, μολυσματικά αγροχημικά".
Πρόσθεσε δε: "Η αγροοικολογία είναι πολιτική- απαιτεί από εμάς να αμφισβητήσουμε και να μετασχηματίσουμε τις δομές εξουσίας στην κοινωνία. Πρέπει να θέσουμε τον έλεγχο των σπόρων, της βιοποικιλότητας, της γης και των εδαφών, των υδάτων, της γνώσης, του πολιτισμού και των κοινών αγαθών στα χέρια των λαών που τρέφουν τον κόσμο".
Η Διακήρυξη κατέστησε σαφές ότι το κυρίαρχο καπιταλιστικό σύστημα διατροφής πρέπει να αμφισβητηθεί και να ξεπεραστεί.
Αναλύοντας τις δυνατότητες αμφισβήτησης της καπιταλιστικής τάξης πραγμάτων, ο Herbert Marcuse δήλωσε τα εξής στο διάσημο βιβλίο του One-Dimensional Man του 1964:
"Μια άνετη, ομαλή, λογική, δημοκρατική ανελευθερία επικρατεί στον προηγμένο βιομηχανικό πολιτισμό, δείγμα της τεχνικής προόδου".
Σήμερα, θα μπορούσαμε να πούμε - επικρατεί μια άβολη, μη ομαλή, παράλογη, αντιδημοκρατική ανελευθερία, δείγμα μιας αναδυόμενης τεχνο-δυστοπίας.
Ο Marcuse θεωρούσε ότι η μεταπολεμική μαζική κουλτούρα είχε κάνει τους ανθρώπους καταπιεσμένους και άκριτους. Αποτελούσαν αντανάκλαση ενός μονοδιάστατου συστήματος που βασιζόταν στην κατανάλωση εμπορευμάτων και στις επιδράσεις του σύγχρονου πολιτισμού και της τεχνολογίας, οι οποίες χρησίμευαν για την άμβλυνση της διαφωνίας.
Ο ελεγκτικός χαρακτήρας της τεχνολογίας διαπερνά σήμερα όλες τις πτυχές της ζωής. Όμως, είτε πρόκειται για διαμαρτυρίες αγροτών στην Ευρώπη και την Ινδία, είτε για την προώθηση μιας πολιτικής αγροοικολογίας, είτε για τους φορτηγατζήδες που βγαίνουν στους δρόμους στον Καναδά, είτε για απλούς ανθρώπους που διαμαρτύρονται ενάντια στον ταχέως εξελισσόμενο αυταρχισμό στις δυτικές κοινωνίες, πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο γνωρίζουν ότι κάτι δεν πάει καλά.
Για να δανειστούμε από τον Μαρκούζε, βλέπουμε μια "μεγάλη άρνηση" - οι άνθρωποι λένε "όχι" σε πολλαπλές μορφές καταπίεσης και κυριαρχίας - πλοκάμια ενός οικονομικού συστήματος σε κρίση.
***********
Δικτυογραφία:
From Bill Gates to the Great Refusal – Farmers on the Frontline – OffGuardian
https://off-guardian.org/2022/07/28/from-bill-gates-to-the-great-refusal-farmers-on-the-frontline/
From Bill Gates to the Great Refusal – Farmers on the Frontline – OffGuardian
https://off-guardian.org/2022/07/28/from-bill-gates-to-the-great-refusal-farmers-on-the-frontline/
