Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Θεωρώ θετική την εξέλιξη της επιχειρηματολογίας του κινήματος δυσπιστίας απέναντι στον κορωνοϊό, διότι αρκετά από όσα έλεγαν τότε, σήμερα τα σταμάτησαν.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΔΥΣΠΙΣΤΙΑΣ
Ποια είναι αυτά;
1ον, η αμφισβήτηση της ύπαρξης του ιού
2ον, η αμφισβήτηση των θανάτων από τον ιό
3ον, το ότι ο ιός είναι κατασκευασμένος από άνθρωπο για ύποπτους σκοπούς
Αυτά που συνεχίζουν να λένε μέχρι και σήμερα είναι δύο πράγματα
4ον, ότι ο ιός είναι απλώς μία γρίπη, δηλαδή με επιπτώσεις θνησιμότητας σαν κι αυτές της εποχικής γρίπης
και
5ον, ότι τα μέτρα προφύλαξης είναι αχρείαστα, δηλαδή μάσκες και μείωση της κοινωνικής απόστασης με διάφορους τρόπους που φτάνουν μέχρι και κλείσιμο καταστημάτων και καραντίνας. Ή μάλλον, δεν είναι απλώς αχρείαστα, αλλά έχουν και επιπτώσεις μεγαλύτερες από τον ιό (είπαμε: τον υπαρκτό, πλέον, ιό, τον φυσικά εξελιγμένο και όχι κατασκευασμένο από άνθρωπο ιό, και με τους υπαρκτούς θανάτους που επιφέρει).
Θα προσπαθήσω να απαντήσω στο 4ο και 5ο σημείο.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ – ΟΡΟΛΟΓΙΑ –
Ξεκινώ με την ορολογία. Σε σοβαρό διάλογο, πρέπει οι έννοιες να είναι ξεκαθαρισμένες.
Πρώτον. Συμφωνώ με τον γλωσσολόγο Μπαμπινιώτη ότι η χρήση του όρου «κρούσμα» είναι ατυχής. Διότι «κρούσμα» στο συγκεκριμένο περιβάλλον σημαίνει εμφάνιση της νόσου. Έτσι, υιοθετώ τον όρο «επιβεβαιωμένοι φορείς». Ορίζω λοιπόν το εξής. Σε όποιον έχει γίνει διάγνωση ότι έχει τον κορωνοϊό SARS-CoV-2, πχ με θετικό τεστ, αυτόν τον θεωρώ «φορέα». Στις επίσημες ανακοινώσεις, τον θεωρούν «επιβεβαιωμένο κρούσμα». Εγώ αντικαθιστώ αυτόν τον όρο με τον όρο «επιβεβαιωμένο φορέα».
Δεύτερον. Διαχωρίζω τους φορείς όχι σε δύο κατηγορίες, όπως κάνουν όλοι (δηλαδή συμπτωματικούς και ασυμπτωματικούς), αλλά σε τρεις κατηγορίες.
Τους συμπτωματικούς, τους ασυμπτωματικούς και τους προσυμπτωματικούς. Την διάκριση των «ασυμπτωματικών» σε «ασυμπτωματικούς» και «προσυμπτωματικούς» την κάνω, διότι ως «ασυμπτωματικούς» θεωρώ αυτούς που ποτέ δεν απέκτησαν συμπτώματα ή δεν πρόκειται να αποκτήσουν συμπτώματα (αν έχουν κολλήσει πρόσφατα), και ως «προσυμπτωματικούς» θεωρώ αυτούς που κόλλησαν τον ιό πρόσφατα, αλλά σε μερικές ημέρες θα αποκτήσουν συμπτώματα.
Να ξεκαθαρίσω εδώ ότι ταυτίζω τους συμπτωματικούς με όσους νοσούν. Δηλαδή, οι συμπτωματικοί είναι και νοσούντες. Ασφαλώς, κάποιοι ελαφρά, κάποιοι βαριά, κλπ. Άλλο θέμα αυτό. Δεν έχει τόσο σημασία αν νοσούν ελαφρά ή βαριά, διότι τα συμπτώματα είναι αυτά που δημιουργούν αντισώματα στον οργανισμό τους.
Τρίτον, το άθροισμα των [ασυμπτωματικών που δεν έκαναν τεστ] και των [επιβεβαιωμένων φορέων], το ονομάζω «πραγματικοί φορείς». Είπα ότι επιβεβαιωμένοι φορείς είναι αυτοί που βγήκαν θετικοί με κάποιον τρόπο (πχ τεστ), άρα το γνωρίζουν. Προσθέτω σ’ αυτούς και τους ασυμπτωματικούς που δεν έκαναν τεστ, όσους δηλαδή κόλλησαν τον ιό, αλλά ΔΕΝ το γνωρίζουν ότι κόλλησαν. Το άθροισμα είναι οι «πραγματικοί φορείς», δηλαδή όσοι πραγματικά κόλλησαν.
Τέταρτον. Ο όρος «θνητότητα» που χρησιμοποιείται ευρέως με ενοχλεί αισθητικά. Θνητότητα είναι η ιδιότητα του θνητού. Προτιμώ τον όρο θνησιμότητα. Βέβαια, κατά την ιατρική ορολογία υπάρχουν δύο μετρητές για τους θανάτους μίας νόσου. Πάω στα αγγλικά. Ο πρώτος είναι το CFR – case fatality rate, και ο δεύτερος είναι ο IFR – infected fatality rate. Ο πρώτος υπολογίζεται από το κλάσμα των θανάτων διά τους επιβεβαιωμένους φορείς. Ο δεύτερος υπολογίζεται από το κλάσμα των θανάτων δια τους πραγματικούς φορείς. Για να μην προσθέσω ελληνική ορολογία σ’ αυτούς, θα χρησιμοποιώ τους όρους θνησιμότητα CFR και θνησιμότητα IFR. Η εστίαση του ενδιαφέροντος είναι ασφαλώς η θνησιμότητα IFR, δηλαδή το ποσοστό θανάτων από όσους κολλάνε τον ιό, είτε το γνωρίζουν και το γνωρίζουμε, είτε δεν το γνωρίζουν και δεν το γνωρίζουμε.
Πέμπτον. Σχετικά με την μέθοδο επεξεργασίας των δεδομένων, όταν γίνεται μία οποιαδήποτε σύγκριση, με σκοπό την ανίχνευση της επίπτωσης μίας παραμέτρου σε ένα φαινόμενο, η απαραίτητη προϋπόθεση είναι ΟΛΕΣ οι άλλες παράμετροι να είναι οι ίδιες. Κατά το δυνατόν, βέβαια. Αν ένα φαινόμενο έχει δέκα παραμέτρους, τότε κρατάμε τις 9 ίδιες και αλλάζουμε την δέκατη. Η διαφορά στο αποτέλεσμα, θα μας δώσει την πιθανή επίπτωση της δέκατης παραμέτρου. Αυτό είναι απαράβατος κανόνας. Αν αλλάζουμε δύο παραμέτρους, τότε το αποτέλεσμα μπορεί να οφείλεται και στις δύο ή σε συνδυασμό τους, και είναι, ασφαλώς, επισφαλές. Θα δώσω έναν παράδειγμα τέτοιου είδους λάθους, από όσο έχω δει. Όταν συγκρίνονται οι θάνατοι μίας χώρας τη μία χρονιά με την άλλη, και μάλιστα όταν χρησιμοποιείται και ο αριθμός θανάτων από γρίπη την προηγούμενη χρονιά (πχ το 2019) με φέτος, το 2020, τότε σε όσες τέτοιες αναλύσεις έχω δει, αλλάζει όχι μόνο μία – όπως θα έπρεπε -, ούτε δύο, αλλά πολλές φορές ΤΡΕΙΣ παράμετροι!
Παραδείγματα. Συγκρίνονται θάνατοι το 2019 με το 2020 μέχρι τον Αύγουστο. Αυτό περιλαμβάνει 3 μήνες (Ιανουάριο με Μάρτιο) ΠΡΙΝ την πανδημία του 2020 και 5 μήνες ΕΝ ΜΕΣΩ πανδημίας. Το καλύτερο θα ήταν να γίνει η σύγκριση Μάρτιο με Αύγουστο το 2019 με το 2020. Αλλιώς, το μείγμα των δεδομένων περιλαμβάνει πράγματα που δεν μεταβλήθηκαν παρά μόνο από την τυχαίοτητα.
Άλλο παράδειγμα, συγκρίνονται οι θάνατοι από κορωνοϊό το 2020, την περίοδο Μαρτίου με Αύγουστο με τους θανάτους από όλες τις μορφές γρίπης την προηγούμενη χρονιά. Μα αυτοί οι θάνατοι από γρίπη έγιναν την περίοδο του χειμώνα! Οκτώβριο με Μάρτιο! Όχι την περίοδο από τέλη του χειμώνα (Μάρτιο) μέχρι Αύγουστο, κατά την οποία οι θάνατοι από γρίπη είναι ελάχιστοι.κάνει
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 4ο και 5ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ
Αφού αυτά ξεκαθαρίστηκαν, προχωρώ στην ουσία και απαντώ στο τέταρτο επιχείρημα ότι «η πνευμονία κόβιντ είναι απλώς μία γρίπη και τίποτα παραπάνω».
Αυτή η άποψη θεμελιώνεται από όσους την υποστηρίζουν στα εξής
α. η θνησιμότητα IFR είναι όση και της γρίπης, δηλαδή περίπου 0.1%
β. οι θάνατοι το 2020 δεν είναι περισσότεροι (σε στατιστικά σημαντικό επίπεδο) από τους θανάτους σε προηγούμενες χρονιές.
γ. ειδικότερα, οι θάνατοι από κόβιντ-19 δεν είναι περισσότεροι από θανάτους από γρίπη σε άλλα έτη, με όλες τις διακυμάνσεις που αυτοί έχουν. Από κει και πέρα, πάμε στο 5ο σημείο, όπου η άποψη θεμελιώνεται από τα εξής
δ. η ραγδαία αύξηση των επιβεβαιωμένων φορέων το τελευταίο διάστημα δεν συνοδεύεται από αύξηση θανάτων
ε. η πίεση στις κλίνες ΜΕΘ το 2020 είναι σε φυσιολογικά και αναμενόμενα πλαίσια, άρα χωρίς κίνδυνο μεγαλύτερης πίεσης
στ. η περίπτωση της Σουηδίας που δεν εφάρμοσε κανένα μέτρο δείχνει ότι χωρίς μέτρα τα κατάφερε μια χαρά
Δεν ξέρω αν έχω χάσει κάποιο σχετικό επιχείρημα. Πάντως, θα προσπαθήσω να καταρρίψω αυτές τις θέσεις. Θα υποστηρίζω ότι
α. η θνησιμότητα IFR είναι σημαντικά μεγαλύτερη από το 0.1%, και συγκεκριμένα είναι μεταξύ 0.5% και 1%, δηλαδή από 5 έως 10 φορές μεγαλύτερη.
β. οι θάνατοι το 2020 είναι σημαντικά πολύ περισσότεροι από τους θανάτους προηγουμένων ετών
και μοιραία το β οδηγεί και στο
γ, ότι οι θάνατοι από κόβιντ-19 είναι πολύ περισσότεροι από τους θανάτους της γρίπης, από τη μεγαλύτερή τους τιμή.
δ. η καθυστέρηση θανάτων μετά την καταγραφόμενη αύξηση των επιβεβαιωμένων φορέων δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν θάνατοι, και ο κίνδυνος παραμένει
ε. η πίεση στις κλίνες ΜΕΘ είναι υπαρκτή
στ. η πραγματικότητα του τι συνέβη στην Σουηδία είναι αρκετά διαφορετική από αυτή που παρουσιάζεται.
Απαντώ ένα προς ένα.
Α. ΠΡΩΤΗ ΑΠΟΨΗ. ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ IFR
α. Μέχρι αυτή τη στιγμή, ο συνολικός αριθμός των επιβεβαιωμένων φορέων στον κόσμο είναι 44.838.446 και των θανάτων είναι 1.180.333. Δηλαδή, η θνησιμότητα CFR είναι 2.63% (πηγή).
Για να υπολογίσουμε την θνησιμότητα IFR, που είναι το ζητούμενο, πρέπει να προσδιορίσουμε πόσες φορές μεγαλύτερος είναι ο άγνωστος Χ των πραγματικών φορέων (σημείωση 3) από τον αριθμό των επιβεβαιωμένων φορέων (σημείωση 1), τους οποίους ας ονομάσουμε Α. Αν το Χ είναι ίσο με το Α, τότε το IFR είναι ίσο με το CFR, δηλαδή 2.63%. Να σημειώσω ότι το CFR με αυτόν τον υπολογισμό της απλής διαίρεσης, αγνοεί το γεγονός της καθυστέρησης περίπου 20-30 ημερών από το πρώτο θετικό τεστ μέχρι τον θάνατο, σε όσους τελικά επέρχεται αυτός. Ας πούμε ότι αυτό είναι δευτέρου βαθμού φαινόμενο και το αγνοούμε προς το παρόν. Αν το Χ είναι, πχ 5 ή 10 φορές μεγαλύτερο από το Α, τότε το IFR θα είναι αντίστοιχα 5 ή 10 φορές μικρότερο από το 2.63%. Όσο μικρότερο πιστεύουμε ότι είναι το IFR, τόσο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ θα πρέπει να θεωρούμε την αναλογία Χ / Α, δηλαδή τόσες φορές περισσότερους ασυμπτωματικούς θα πρέπει να θεωρούμε ότι υπάρχουν σε σχέση με τους επιβεβαιωμένους φορείς.
Εδώ, κρύβονται ορισμένες αντιφάσεις από το κίνημα δυσπιστίας. Από τη μία αναπαράγουν «ειδήσεις» ότι οι ασυμπτωματικοί είναι «50-85 φορές περισσότεροι» από τους επιβεβαιωμένους φορείς (όπως πχ δήλωνε τον Απρίλιο ο Ιωαννίδης), από την άλλη ενθουσιάζονται με ειδήσεις ότι πχ «οι ασυμπτωματικοί δεν μεταδίδουν τον ιό» ή ότι «τα τεστ σε πολύ μεγάλο ποσοστό, έσως και 94%, βγάζουν πλασματικά θετικά αποτελέσματα», δηλαδή ότι μόνο το 6% των θετικών στα τεστ, είναι πράγματι θετικό αποτέλεσμα, και οι υπόλοιποι 94% στην ουσία ΔΕΝ έχουν τον ιό. Δεν φαίνεται να καταλαβαίνουν ότι όσο μειώνεται ο εικαζόμενος αριθμός των ασυμπτωματικών, τόσο αυξάνεται η θνησιμότητα IFR, άρα και η επικινδυνότητα του ιού.
Για να «ισοφαρίσει» η θνησιμότητα IFR του κορωνοϊού, την αντίστοιχη της γρίπης (γύρω στο 0.1%), θα πρέπει οι ασυμπτωματικοί να είναι περίπου 26 φορές περισσότεροι από τους επιβεβαιωμένους φορείς. Δηλαδή, για κάθε έναν που βγαίνει θετικός στο τεστ, ή γενικότερα διαγιγνώσεται με τον ιό με κάποιον τρόπο, για κάθε έναν που γνωρίζουμε ότι έχει κολλήσει, θα πρέπει να υπάρχουν άλλοι 25 που έχουν κι αυτοί κολλήσει, αλλά δεν το γνωρίζουν ή δεν θα το μάθουν. Θα είναι μονίμως ασυμπτωματικοί χωρίς τεστ.
Από την ίδια πηγή, μέχρι σήμερα (29.10) στις ΗΠΑ υπάρχουν 9.121.800 επιβεβαιωμένοι φορείς. Εάν ίσχυε η αναλογία αυτή, επί 26, θα έπρεπε να υπάρχουν στις ΗΠΑ συνολικά 237 εκατομμύρια πραγματικοί φορείς. Ο πληθυσμός τους είναι 331 εκατομμύρια. Πλησιάζουμε επικίνδυνα. Ο ρυθμός αύξησης των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων συνεχίζεται θετικά. Εάν πραγματικά βρισκόμασταν τόσο κοντά, πάνω από 70%, τότε ο ρυθμός αύξησης των φορέων θα έπεφτε ραγδαία. Πιθανώς μέσα στο επόμενο δίμηνο, δηλαδή στο μέσον του χειμώνα, θα ξεπεραστεί το όριο, ώστε το “επί 26” να μην είναι μαθηματικά δυνατόν. Ασφαλώς, το όριο «επί 50» ή «επί 85» που έλεγε ο Ιωαννίδης τον Απρίλιο έχει ήδη ξεπεραστεί προ πολλού! Με το επί 50, ξεπερνάμε τα 455 εκατομμύρια όταν η χώρα έχει 331 εκατομμύρια. (Πηγή: εδώ η δημοσίευση του Ιωαννίδη με το «50-85» ), αν ίσχυε παντού σήμερα ό,τι βρήκε ότι συμβαίνει στην Σάντα Κλάρα τον Απρίλιο.
Προσθέτω ότι λίγο νωρίτερα, στις 17 Μαρτίου 2020, εκτιμούσε τη θνητότητα IFR στο 0.05%. Πηγή
Ο ίδιος λοιπόν, ο Ιωαννίδης με νέα του δημοσίευση τον Σεπτέμβριο του 2020 καταλήγει στα εξής συμπεράσματα για τη θνησιμότητα IFR: σε χώρες με σχετικά λίγους θανάτους ανά εκατομμύριο είναι κατά μέσο όρο 0.09% (δηλαδή πράγματι κοντά στης γρίπης), σε χώρες στη μεσαία βαθμίδα εξάπλωσης του ιού είναι κατά μέσο όρο 0.20% (δηλαδή, διπλάσια της γρίπης), και σε χώρες με υψηλή εξάπλωση του ιού, είναι 0.57% (δηλαδή 5.7 φορές μεγαλύτερη από αυτήν της γρίπης). Αυτό προκύπτει από συγκριτική μελέτη σε 51 διαφορετικές τοποθεσίες. Η υψηλότερη τιμή στην έρευνα αυτή, πάντα κατά τον Ιωαννίδη, είναι 1.63%, δηλαδή 16.3 φορές μεγαλύτερη της γρίπης. Πηγή
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η θνησιμότητα IFR κυμαίνεται στο εύρος 0.5%-1%. Πηγή
Η σχετική δημοσίευση βρίσκεται στην πηγή
Το 0.5%-1% που θεωρεί ο ΠΟΥ σημαίνει ότι το κλάσμα Χ / Α, δηλαδή ο λόγος των πραγματικών φορέων δια τους επιβεβαιωμένους φορείς είναι από 2.6 φορές (για το 1%) έως 5.3 φορές (για το 0.5%). Αυτή η εκτίμηση, προσωπικά μου φαίνεται λογική με βάση τα παραπάνω δεδομένα και τις επιστημονικές μελέτες που έχουν γίνει. Το ότι σε χώρες με μικρή εξάπλωση, βρίσκει ο Ιωαννίδης μικρότερη θνησιμότητα (0.09% και 0.20%), αυτό επίσης μου φαίνεται λογικό. Όμως, η υψηλότερη τιμή σε χώρες με μεγάλη εξάπλωση (0.57%) είναι μέσα στο εύρος του ΠΟΥ, και μάλιστα η υψηλότερη τιμή που βρίσκει και ο ίδιος ο Ιωαννίδης (1.63%) είναι έξω από το εύρος.
Πώς όμως κρίνεται η επικινδυνότητα ενός ιού; Σε ποιες χώρες, σε ποιες περιοχές; Σε αυτές που δεν διαδόθηκε αρκετά; σε αυτές δηλαδή που η κατανομή του πληθυσμού είναι, ενδεχομένως, αρκετά αραιή, με ούτως ή άλλως χαμηλή συχνότητα επαφής ανθρώπων μεταξύ τους; Διότι σε αυτές τις χώρες, λίγο-πολύ, η εξάπλωση ήταν χαμηλότερη.
Ή μήπως σε χώρες με πυκνοκατοικημένο πληθυσμό, όπου η συχνότητα επαφής των ανθρώπων είναι εγγενώς πολύ μεγαλύτερη;
Εγώ νομίζω ότι η επικινδυνότητα ενός τέτοιου ιού, ανιχνεύεται και προσδιορίζεται καλύτερα, εκεί που μπορεί να εξαπλωθεί. Αν υπήρχε μία περιοχή που οι άνθρωποι συναντούν πέντε άλλους ανθρώπους την ημέρα και μία άλλη περιοχή που οι άνθρωποι συναντούν πέντε χιλιάδες ανθρώπους την ημέρα, είναι λογικό να ισχυριστεί κανείς ότι στην πρώτη δεν θα φανεί ποτέ η επικινδυνότητα ενός ιού που μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο όταν έρχονται κοντά.
Θα δώσω ένα παράδειγμα συγκρίνοντας την Αθήνα με το Λονδίνο. Σε κανονικές συνθήκες, προ καραντίνας, με πόσους ανθρώπους έρχεται σε επαφή ο μέσος άνθρωπος, ας πούμε ένας εργαζόμενος, ο οποίος πηγαίνει στην εργασία του με κάποιο μέσο μαζικής μεταφοράς, πχ με λεωφορείο ή μετρό; Στην ίδια ερώτηση, αν ζούσε στο Λονδίνο, ποια θα ήταν η απάντηση; Όποιος έχει ζήσει στο Λονδίνο, γνωρίζει ότι η απάντηση είναι «με πολύ περισσότερους στο Λονδίνο». Δεν αποπειρώμαι να βάλω αριθμό αναλογίας. Νομίζω είναι κατανοητό.
Άρα, η επικινδυνότητα του ιού, προσδιορίζεται από τις περιοχές μεγάλης διάδοσης. Εκεί, μέχρι και ο Ιωαννίδης με σύγκριση δεκάδων επιστημονικών μελετών, την προσδιορίζει κατά μέσο όρο στο 0.57% και ο ΠΟΥ στο 1%. Δηλαδή, από 5.7 ως 10 φορές πιο θανατηφόρα από τη γρίπη.
Β. ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΠΟΨΗ. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΘΑΝΑΤΩΝ 2020 ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΧΡΟΝΙΕΣ
Ο ιος εξαπλώθηκε σε διαφορετικό βαθμό σε διαφορετικές χώρες. Ο αριθμός των θανάτων αμφισβητήθηκε. Πολλοί λένε ακόμα και σήμερα ότι καταγράφονται θάνατοι «με» και όχι «από» κορωνοϊό. Ο ακριβής αριθμός δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Αυτό όμως που μπορεί να προσδιοριστεί είναι κάτι άλλο, που είναι αξιόπιστη και αναμφισβήτηση μεταβλητή. Είναι αυτό που ονομάζεται «υπεράριθμοι θάνατοι» (excess mortality). Ως υπεράριθμους θανάτους σε ένα έτος, το 2020 εν προκειμένω, είναι η διαφορά των θανάτων το 2020 από τον μέσο όρο θανάτων των προηγουμένων ετών. Η συνήθης σύγκριση γίνεται με τα προηγούμενα πέντε χρόνια.
ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ
Ορισμένες χώρες δημοσιεύουν με αρκετά συστηματικό τρόπο τα στοιχεία των θανάτων τους. Μία από αυτές είναι το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το Υπουργείο Υγείας του ΗΒ χρησιμοποιεί τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (Office for National Statistics) δημοσιεύει εβδομαδιαία τους υπεράριθμους θανάτους σε σχέση με την τελευταία πενταετία, και μάλιστα αναφέρει και πόσοι από αυτούς έχουν επίσημα καταγραφεί ως θάνατοι λόγω covid-19.
Βλέπουμε λοιπό ότι μέχρι και την εβδομάδα που ξεκίνησε στις 9 Οκτωβρίου 2020 μόνο στην Αγγλία (δηλαδή χωρίς την Ουαλία, Σκωτία και Βόρεια Ιρλανδία), για όλο το 2020 υπήρχαν 54162 υπεράριθμοι θάνατοι στο ΗΒ, από τους οποίους οι 50846 αναφέρουν covid-19 στο πιστοποιητικό θανάτου.
Ο αριθμός 50.846 (επίσημοι θάνατοι από covid-19 μέχρι 9 Οκτωβρίου) είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό 45.675, που είναι ο επίσημος αριθμός θανάτων από covid-19, μέχρι τις 28 Οκτωβρίου 2020, και μάλιστα για όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, δηλαδή συμπεριλαμβάνοντας την Σκωτία, Ουαλία και Βόρεια Ιρλανδία.
Θα αναρωτηθείτε «πώς είναι δυνατόν οι θάνατοι μόνο στην Αγγλία μέχρι 9 Οκτωβρίου, να είναι περισσότεροι από τους θανάτους σε όλο το ΗΒ μέχρι 28 Οκτωβρίου;». Η απάντηση βρίσκεται στο ότι στις 12 Αυγούστου, ανακοινώθηκε μία διόρθωση στους επίσημους αριθμούς, με βάση μία νέα μέθοδο, όπου όταν ο θάνατος καταγράφεται περισσότερες από 28 ημέρες μετά το πρώτο θετικό τεστ για τον ιό, τότε δεν θεωρείται (στη νέα καταμέτρηση) ως θάνατος από covid. Αυτό μείωσε περίπου κατά 5400 τους θανάτους τον Αύγουστο, και η νέα μεθοδολογία πιθανώς φίλτραρε και μερικούς επόμενους θανάτους. Δεδομένου ότι ορισμένοι ασθενείς πεθαίνουν στην εντατική αφού έχουν παραμείνει εκεί για αρκετές εβδομάδες, είναι λογικό να συμπεράνει κανείς ότι η νέα αυτή μεθοδολογία μειώνει τους πραγματικούς θανάτους.
Έχουμε λοιπόν μόνο για την Αγγλία, 54.162 υπεράριθμους θανάτους μέχρι τις 9 Οκτωβρίου. Δηλαδή περισσότερους από τους αναμενόμενους. Από αυτούς, το 6.1% είναι ανεξήγητο, ενώ το 93.9% αποδίδεται στον covid-19. Από αυτούς που αποδίδονται στον covid-19, ένα μεγάλο τμήμα, δεν καταγράφονται στις επίσημες ανακοινώσεις της κυβέρνησης, αφού ο συνολικός αριθμός για τις 4 χώρες του ΗΒ, είναι κατά 5300 λιγότερο από την Αγγλία μόνο, μέχρι τις 9 Οκτωβρίου.
Τώρα, πόσο μεγάλοι είναι αυτοί οι αριθμοί; Στο ίδιο γράφημα του Υπουργείου Υγείας του ΗΒ, υπολογίζεται ότι οι υπεράριθμοι θάνατοι είναι περίπου 21% των αναμενόμενων. Δηλαδή για κάθε πέντε που πέθαναν πέρυσι, φέτος πέθαναν 6. Σημειωτέον, ότι αυτή η αύξηση αφορά στους θανάτους όλου του έτους (1 Ιανουαρίου έως 9 Οκτωβρίου), ενώ η επίπτωση του covid-19 έγινε από τα μέσα Μαρτίου. Άρα, η αύξηση αυτήν την περίοδο ήταν ακόμα μεγαλύτερη.
Συμπερασματικά, στο ΗΒ, οι θάνατοι το 2020 ήταν πολύ περισσότεροι (21%) των θανάτων των προηγουμένων 5 ετών.
ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα, οι 615 θάνατοι μέχρι τις 29 Οκτωβρίου, είναι πράγματι ένα σχετικά μικρό ποσοστό θανάτων. Σε ετήσια βάση, κινείται γύρω στο 0.8% του συνολικού αριθμού θανάτων. 615 θάνατοι / 7.5 μήνες επί ένα πλήρες δωδεκάμηνο = 984 θάνατοι, δηλαδή 0.8% των ετήσιων θανάτων, που είναι περίπου 120.000.
Η διαφορά μπορεί να ιδωθεί και ως εξής. Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα και βάσει των επίσημων στοιχείων, οι θάνατοι από covid-19 είναι περίπου 59 ανά εκατομμύριο. Στο ΗΒ, η επίσημη καταγραφή δίνει περίπου 680 στο εκατομμύριο. Δηλαδή, περίπου 11.5 φορές περισσότερους. Αν η επίσημη καταγραφή στο ΗΒ περιλάμβανε και όσους αφαίρεσε λόγους μεθοδολογίας, αλλά και όσους υπεράριθμους θανάτους δεν απέδωσε στον covid-19, αυτή η αναλογία 11.5 προς ένα, θα μπορούσε να γίνει περίπου 20 προς ένα, ώστε να εξηγήσει ότι οι υπεράριθμοι θάνατοι το 2020 τρέχουν με ρυθμό περίπου 20% στο ΗΒ, έναντι κοντά στο 1% στην Ελλάδα.
Όπως και αν έχει, η Ελλάδα δεν είναι το καλύτερο παράδειγμα για να εκτιμηθεί η επικινδυνότητα του ιού. Από τις 40 ευρωπαϊκές χώρες που παρακολουθώ αυτούς τους μήνες, η Ελλάδα για το μεγαλύτερο διάστημα ήταν 38η. Τον τελευταίο μήνα έχει σκαρφαλώσει στην 35η θέση. Υπάρχουν λοιπόν άλλες 34 χώρες με επίδοση χειρότερη της Ελλάδας. Το γεγονός ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο, η Ελλάδα είχε πολύ καλές επιδόσεις, και αυτό την καθιστά κακό παράδειγμα για να αξιολογηθεί η επικινδυνότητα του ιού, δεν σημαίνει ότι μπορούμε να επαναπαυόμαστε (και είτε να λέμε, ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει μεγάλο πρόβλημα, είτε να λέμε ότι ο ιός δεν είναι επικίνδυνο). Πρέπει να κάνουμε ακριβώς το ανάποδο! Να προσέχουμε ακόμη περισσότερο, διότι σε περίπτωση που ο ιός εξαπλωθεί όπως σε άλλες χώρες, τότε υπάρχει πιθανότητα να αυξηθούν κατά πολύ οι θάνατοι ανά εκατομμύριο.
Τέτοιο παράδειγμα είναι τα Σκόπια! Τα Σκόπια μέχρι την αρχή του καλοκαιριού, βρισκόταν σχετικά κοντά στις καλές ελληνικές επιδόσεις. Τότε, άρχισε μία ραγδαία άνοδος και σήμερα έχουν περίπου 465 θανάτους ανά εκατομμύριο και βρίσκεται στην έβδομη θέση, μετά από την Σουηδία! Δηλαδή, πάνω από 8 φορές περισσότερους από την Ελλάδα! Και είναι δίπλα μας. Παρόμοια κακή πορεία έχει πάρει και η Βουλγαρία, αλλά όχι τόσο άσχημη όσο τα Σκόπια.
Ιδού η πορεία των Σκοπίων από πολύ χαμηλά στην 7η θέση στην Ευρώπη σε θανάτους ανά εκατομμύριο.
ΗΠΑ.
Παρόμοια ανάλυση με το ΗΒ κάνουν και οι ΗΠΑ. Ο επίσημος φορέας CDC, για τον οποίον θα μιλήσουμε και στην επόμενη ενότητα, υπολογίζει τους υπεράριθμους θανάτους στο 12% για το σύνολο των ΗΠΑ. Δημοσιεύουν μάλιστα και αναλυτικό πίνακα ανά Πολιτεία. Η υψηλότερη τιμή είναι για την Πολιτεία της Νέας Υόρκης με 66%! Στην πόλη της Νέας Υόρκης, η οποία έχει περίπου τον μισό πληθυσμό της Πολιτείας), το ποσοστό είναι ακόμη υψηλότερο. Πηγή
Συνολικά στις ΗΠΑ, ο λόγος θανάτων ανά εκατομμύριο είναι περίπου 700. Δηλαδή, περίπου 12 φορές μεγαλύτερο από την Ελλάδα. Έτσι, ταιριάζει και το ποσοστό των θανάτων από covid-19 που είναι 12% για όλη τη χώρα, σε σχέση με την Ελλάδα, που κινείται όπως αναφέρθηκε πιο πάνω λίγο χαμηλότερα από 1%.
Ως συμπέρασμα σε αυτήν την ενότητα, θα έβγαινε ότι ο αριθμός των θανάτων το 2020 είναι σημαντικά αυξημένος σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ειδικά στις χώρες με μεσαία ή μεγάλη εξάπλωση του ιού. Η Ελλάδα εξαιρείται, διότι μέχρι τώρα έχει καλή πορεία. Γι’ αυτό, όποιος σας λέει ότι οι θάνατοι το 2020 είναι ίδιοι (ή λιγότεροι!) από τα προηγούμενα χρόνια, μάλλον δεν έχει διαβάσει καλά τις πηγές του. Στοιχεία για θανάτους περασμένων ετών κάνει και η Σουηδία. Θα γίνει εκτενή αναφορά στην έκτη ενότητα για τη Σουηδία.
Γ. ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΘΑΝΑΤΩΝ 2020 ΑΠΟ COVID-19 ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΓΡΙΠΗ
Οι προβλέψεις είναι και εύκολο και δύσκολο πράγμα. Πολύ εύκολο να τις κάνεις. Κάνεις, ας πούμε, 10 προβλέψεις. Πέφτει η μία από τις δέκα λίγο κοντά, μετά την υπενθυμίζεις και λες «είδατε που σας τά ‘λεγα;». Ξεχνάει ο κόσμος τι άλλο έλεγες.
Στις 10 Απριλίου ο Ιωαννίδης έλεγε ότι οι θάνατοι από τον covid-19 στις ΗΠΑ θα είναι λιγότερες από 40.000 «αυτήν την εποχή (season)».
Ioannidis said. “If I were to make an informed estimate based on the limited testing data we have, I would say that covid-19 will result in fewer than 40,000 deaths this season in the USA,” he told me.
Τρεις ημέρες μετά, στις 13 Απριλίου 2020, σε άλλη συνέντευξη έλεγε κάτι παρόμοιο, ότι θα είναι λιγότεροι θάνατοι από τους θανάτους της εποχιακής γρίπης, οι οποίες είναι «30-70,000 αυτόν τον χρόνο»
TNH: Looking at the huge number of infections in New York at the moment, is there a chance we will see similar numbers in other states?
Dr. Ioannidis: One cannot predict this with certainty. My opinion is that we will not see the scenarios of New York in other states. I am very optimistic that, in the end, the number of deaths in the United States will be less than the number of flu deaths, which will cost us 30,000-70,000 lives this year. We will see. Globally, I don’t think the numbers will come close to the initial forecasts.
Το CDC (Center for Disease Control and Prevention) είναι επίσημος οργανισμός των ΗΠΑ. Ο υπολογισμός που κάνει για τους θανάτους από γρίπη τον χειμώνα 2019-20, δηλαδή 1 Οκτωβρίου 2019 μέχρι 4 Απριλίου 2020 ήταν «24.000 – 62.000»
Μέχρι σήμερα, 29 Οκτωβρίου 2020, στις ΗΠΑ είχαν 233.137 θανάτους από covid-19. (Πηγή). Βάσει της σημείωσης 5 και της μεθόδου για εξαγωγή συμπερασμάτων μετά από σύγκριση, πρέπει να συμπληρωθεί ότι σχεδόν όλοι αυτοί οι θάνατοι προήλθαν έξω από την περίοδο της εποχιακής γρίπης που είναι Οκτώβριος με Μάρτιο. Αυτοί οι θάνατοι προήλθαν Μάρτιο με Οκτώβριο, δηλαδή σε περίοδο που θάνατοι από την γρίπη είναι ελάχιστοι. Ούτε καν ανακοινώνονται. Αυτοί που υπολογίζονται είναι τον χειμώνα, όχι το καλοκαίρι. Αν χρησιμοποιήσουμε την μέση τιμή, αυτή μάλιστα που χρησιμοποίησε και ο Ιωαννίδης στις 10 Απριλίου για τη σύγκρισή του, την τιμή των 40.000, τότε έχουμε μέχρι σήμερα, σε περίοδο ΕΚΤΟΣ της συνήθους της γρίπης, 5.8 φορές περισσότερους θανάτους από όσους έχουμε τον χειμώνα.
Ασφαλώς, αυτό καταρρίπτει τελείως τον ισχυρισμό ότι πρόκειται για φαινόμενο ισοδύναμο της γρίπης.
Δ. ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΠΟΨΗ. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΑΥΞΗΣΗΣ ΦΟΡΕΩΝ ΜΕ ΑΥΞΗΣΗ ΘΑΝΑΤΩΝ
Στο σημείο αυτό, θα δώσω εν μέρει δίκιο στην άποψη των δύσπιστων, διότι πράγματι η έξαρση των επιβεβαιωμένων φορέων δεν συνοδεύεται μέχρι στιγμής, με αντίστοιχη αύξηση των θανάτων. Θα κάνω όμως τις εξής σημειώσεις, που ανατρέπουν, ως ένα βαθμό, την εικόνα που διαμορφώνει η παραπάνω διατύπωση.
α. τώρα γνωρίζουμε και πώς να αντιμετωπίζουμε καλύτερα έναν νοσούντα στο στάδιο της φροντίδας. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι το οξυγόνο στο αίμα πέφτει πολύ γρήγορα, έτσι μεταφέρονται σε μονάδες ΜΕΘ νωρίτερα από την πρώτη φάση. Επίσης, γνωρίζουμε ότι το αίμα πήζει, οπότε δίνονται στους ασθενείς τα κατάλληλα φάρμακα για να αποφεύγεται. Αυτά είναι δύο μόνο παραδείγματα. Οι γιατροί γνωρίζουν περισσότερα. Το αποτέλεσμα είναι και λιγότεροι θάνατοι συνολικά, σε σχέση με την αρχική φάση, αλλά και επιμήκυνση της υστέρησης των θανάτων από τα πρώτα συμπτώματα.
β. ο αριθμός των επιβεβαιωμένων φορέων, λόγω αύξησης των τεστ, μετακινεί την αντιστοιχία σε μεγαλύτερο σημείο φορέων. Δηλαδή, αν πέθαιναν 3 στα 100 επιβεβαιωμένα κρούσματα στην πρώτη φαση (θυμηθείτε το 2.7% της θνησιμότητας CFR μέχρι στιγμής, παράμετρος που στην πρώτη φάση ήταν μάλιστα πάνω από 4.5%), τώρα ανιχνεύονται περισσότεροι φορείς, οπότε αν κάποτε ανιχνεύονται όλοι οι φορείς, τότε θα πεθαίνουν οι ίδιοι 3 από 300 φορείς (1%). Έτσι, η αντιστοιχία θανάτων με κρούσματα θα γίνεται τώρα με τριπλάσιους φορείς. Αν, δε το IFR βρίσκται ακόμη χαμηλότερα, πχ στο 0.5%, και αν στην πρώτη φάση του σοκ, πράγματι το CFR ήταν 4.5%, τότε μιλάμε για μια διαφορά έως 9 φορές για την αντιστοιχία. Βεβαίως, κανείς δεν ισχυρίζεται ότι σήμερα ανιχνεύονται όλοι οι φορείς. Εν πάση όμως περιπτώσει, είναι λογικό η αναλογία να είναι κάπως μεγαλύτερη σήμερα.
γ. αυτό το φαινόμενο δεν συμβαίνει σε όλες τις χώρες. Υπάρχουν δηλαδή χώρες που οι θάνατοι έχουν κι αυτοί αρχίσει να εκτοξεύονται και μάλιστα σε επίπεδα κατά πολύ μεγαλύτερο από την πρώτη φάση. Δίνω ορισμένα παραδείγματα στα κάτωθι διαγράμματα, με δεδομένα από τις επίσημες ανακοινώσεις των κυβερνήσεων. Δεδομένα μέχρι τις 28 Οκτωβρίου 2020. Η μπλε γραμμή είναι οι ημερήσιοι θάνατοι και η πορτοκαλί είναι ο εβδομαδιαίος μέσος όρος των ημερησίων θανάτων.
Βουλγαρία,
Τσεχία,
Ουγγαρία,
Ιράν,
Ισραήλ,
Πολωνία,
Ρουμανία,
Ρωσία,
Σκόπια,
Σλοβενία,
Ουκρανία,
αλλά και η Ελλάδα με διπλάσιο αριθμό σε σχέση με την πρώτη φάση.
Ε. ΠΕΜΠΤΗ ΑΠΟΨΗ. ΠΙΕΣΗ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΕΣ ΜΕΘ
Στις 2 Απριλίου δημοσιοποιήθηκε ότι η Βουλή έκανε δωρέα 8 εκατομμυρίων με τα οποία θα δημιουργούνταν 50 νέες κλίνες ΜΕΘ στο Σωτηρία. Αυτό το στοιχείο μας βοηθά να υπολογιστεί το αρχικό κόστος ανά κλίνη, που είναι 160.000 χιλιάδες η μία. Πηγή –
Αυτό το διευκρινίζω επειδή πολλά άστοχα ακούγονται στο θέμα του κόστους. Οι 50 αυτές κλίνες θα προστεθούν τον επόμενο μήνα για χρήση. Εκτός από το αρχικό κόστος, υπάρχει και το τρέχον κόστος (το οποίο υπολογίζεται γύρω στα 1000 ευρώ ημερησίως), καθώς και το προσωπικό. Δεν είναι δηλαδή έτσι απλό το πράγμα, όπως το παρουσιάζουν ορισμένοι που λένε πχ, με 20 εκατομμύρια θα είχαμε επιπλέον 600 κλίνες ΜΕΘ και το πρόβλημα θα λυνόταν.
Οι κλίνες ΜΕΘ για μία τέτοια ασθένεια, ιδιαίτερα μεταδοτική, πρέπει να είναι καλά ορισμένες μέσα στο νοσοκομείο. Να μην υπάρχει δηλαδή ανάμειξη. Αυτές τις ημέρες, γίνεται μεταφορά κλινών ΜΕΘ από άλλες ασθένειες σε μελλοντικούς ασθενείς με covid-19. Η προετοιμασία δηλαδή γίνεται για μεγαλύτερη πίεση στις κλίνες ΜΕΘ.
Με βάση την τελευταία ενημέρωση, στις 29 Οκτωβρίου, υπάρχουν 114 διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ. Ο αριθμός αυτός είναι αρκετά υψηλότερος από τη μέγιστη τιμή της πρώτης φάσης του κύματος, που ήταν γύρω στους 92. Επίσης, αυτοί οι 114 είναι μόνο από covid, και όχι στο σύνολο των ασθενειών. Το λέω, διότι συχνά γίνεται σύγκριση των διασωληνωμένων φέτος με covid, με το συνολικό αριθμό στην εντατική τα προηγούμενα χρόνια.
ΣΤ. ΕΚΤΗ ΑΠΟΨΗ. ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ.
Η Σουηδία με πληθυσμό ίδιο με της Ελλάδας (και οι δύο από 10.4 εκατομμύρια) έχει με 6000 θανάτους την πέμπτη χειρότερη επίδοση στην Ευρώπη, μετά το Βέλγιο, την Ισπανία, το ΗΒ και την Ιταλία. Βρίσκεται μπροστά από τη Γαλλία και τις υπόλοιπες χώρες. Η επίδοση αυτή είναι δέκα φορές χειρότερη από την Ελλάδα (με περίπου 600 θανάτους).
Σύμφωνα λοιπόν με τα επίσημα στοιχεία από κυβερνητικές πηγές, η Σουηδία από τις 15 Μαρτίου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου είχε 5150 υπεράριθμους θανάτους. Βλέπουμε ότι η διαφορά με τον επίσημο αριθμό (5934 μέχρι τις 28 Οκτωβρίου) είναι πάρα πολύ κοντά. Αυτό δείχνει ότι στην Σουηδία η καταγραφή είναι ορθή, και δεν είναι μειωμένη, όπως είναι για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η πηγή για τα στοιχεία της Σουηδίας –
Οι περίπου 6000 θάνατοι το προηγούμενο επτάμηνο απαρτίζουν το 6.7% των ετήσιων θανάτων. Εάν λοιπόν συνεχιστεί αυτή η πορεία και τους υπόλοιπους μήνες του έτους, τότε αυτό θα φτάσει κοντά στο 9-10%. Αυτό το 9%, αν θυμηθούμε την αναλογία που εξηγήθηκε σε άλλες περιπτώσεις, επαληθεύεται από την δέκα φορές χειρότερη επίδοση σε σχέση με την Ελλάδα, 10 επί 0.8-1% στην Ελλάδα ίσον περίπου 9% για τη Σουηδία. Συμβαδίζει λοιπόν με τα ευρήματα στο ΗΒ και ΗΠΑ.
Ας δούμε τώρα τι εφαρμόστηκε στη Σουηδία. Καραντίνα δεν έκαναν, όμως έκαναν τα εξής. Στην πρώτη φάση, έκλεισαν τα σχολεία για ηλικίες από 16 και πάνω, όπως και τα πανεπιστήμια.
Κατά τα λοιπά, συνέστησαν στους ανθρώπους κοινωνική απόσταση, αλλά δεν την εφάρμοσαν με νόμο. Στη Σουηδία, ακόμα και πριν την πανδημία, η κοινωνική απόσταση είναι μεγαλύτερη από άλλες χώρες. Γνωστό αυτό. Τις συστάσεις αυτές τις εφάρμοσαν σε κάποιον βαθμό.
Δανός επιστήμονας υπολόγισε ότι η οικονομική δραστηριότητα το διάστημα που οι άλλες χώρες έκαναν πλήρη καραντίνα, έπεσε στη Σουηδία κατά 25%
Έτσι, στο δεύτερο τρίμηνο του έτος, υπέστη ύφεση κατά 8.6%, η οποία μπορεί να μην ήταν όσο μεγάλη ήταν στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (με μέσο όρο 11.9% το ίδιο διάστημα), αλλά ήταν σχετικά κοντά.
Ο δε επικεφαλής επιδημιολόγος Τέγκνελ, παραδέχθηκε στις 3 Ιουνίου ότι «Αν ερχόμασταν ξανά αντιμέτωποι με την ίδια ασθένεια και ξέραμε γι’ αυτήν ό,τι ακριβώς ξέρουμε τώρα, νομίζω πως θα καταλήγαμε κάπου ενδιάμεσα, ανάμεσα σε αυτό που έκανε η Σουηδία και σε αυτό που έκανε ο υπόλοιπος κόσμος». Ο στόχος ήταν πράγματι η ταχύτητα εξάπλωσης να είναι μεγάλη, αλλά τελικά ήταν μικρότερη από αυτή που υπέθεσαν αρχικά, όπως παραδέχηκε κα ιο ίδιος
Η περίπτωση της Σουηδίας παραμένει ενδιαφέρουσα, ιδίως για το πώς θα εξελιχθεί τον χειμώνα που έρχεται. Τα ποσοστά του πληθυσμού με αντισώματα έφτασαν το 20% τον Αύγουστο. Αυτό το ποσοστό είναι σχετικά μακρυά από το 60-70% που αναζητούν οι επιστήμονες. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν πόσο μικρότερη επίπτωση θα έχει η Σουηδία αυτόν τον χειμώνα.
Ως συμπέρασμα θα έλεγα ότι τα διάφορα μέτρα διαχείρισης της πανδημίας έχουν πολλές διακυμάνσεις. Να έχουμε το νου μας ότι η πραγματικότητα είναι μία. Δηλαδή, οι επιπτώσεις των προηγουμένων μηνών ήρθαν ΜΕ τα μέτρα που είχαν παρθεί. Κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια τι θα γινόταν, αν δεν είχαν ληφθεί τα μέτρα. Το γεγονός είναι ότι τα μέτρα πράγματι μειώνουν την επίπτωση. Οπωςδήποτε το κάνουν αυτό βραχυπρόθεσμα. Μακροπρόθεσμα, είναι ακόμα μετέωρο αν βοηθάει η λεγόμενη ανοσία αγέλης. Θα φανεί το επόμενο διάστημα.
Σε αυτές τις συνθήκες, νομίζω είναι ακόμα νωρίς να αξιολογηθούν τα μέτρα προφύλαξης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Βάσει λοιπόν των δημοσιεύσεων του Ιωαννίδη, αλλά και των επίσημων στατστικών στοιχείων των χωρών, οι υπεράριθμοι θάνατοι το 2020 κυμαίνονται στα εξής ποσοστά σε σχέση με την προηγούμενη πενταετία (2015-2019)
Ελλάδα 0.8% των θανάτων
Σουηδία 9% των θανάτων
ΗΠΑ 12% των θανάτων
Αγγλία 21% των θανάτων
Επίσης, η θνησιμότητα IFR υπολογίζεται
Από τον Ιωαννίδη στο 0.57% στις χώρες με υψηλή μετάδοση του ιού, δηλαδή 5.7 φορές μεγαλύτερη από της γρίπης
Από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας μεταξύ 0.5% και 1.0%, δηλαδή από 5 έως 10 φορές μεγαλύτερη από της γρίπης.
Αυτοί οι αριθμοί καταρρίπτουν ότι πρόκειται για μία γρίπη.
Ελπίζω να βρήκατε χρήσιμες τις πληροφορίες και το σκεπτικό που κατέθεσα.
