16 Μαΐου 2019

Η Τουρκία και οι χώρες της Κεντρικής Ασίας (μέρος 3ο)

Ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, και ο πρόεδρος του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, χαιρετιούνται μετά την συνάντησή τους στην προεδρική κατοικία Akorda στην Αστάνα του Καζακστάν, στις 9 Σεπτεμβρίου 2017. REUTERS/Mukhtar Kholdorbekov
συνέχεια από το 2ο μέρος

Γράφει ο Βασίλης Σιταράς*

ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΖΑΚΣΤΑΝ

Τουλάχιστον 600 τουρκικών συμφερόντων εταιρείες δραστηριοποιούνται σήμερα στο Καζακστάν σε όλους τους κλάδους, από τον χρηματοπιστωτικό μέχρι την εστίαση. Οι κατασκευές, πάντως, αποτελούν τον κατεξοχήν προνομιακό κλάδο δραστηριοποίησης της Τουρκίας και στο Καζακστάν εδώ και 25 περίπου χρόνια, αν και τα τεχνικά έργα που έχει υλοποιήσει μέχρι σήμερα -αξίας περίπου 21 δισ. δολαρίων σύμφωνα με το τουρκικό ΥΠΕΞ- παραμένουν λιγότερα από εκείνα που υλοποιήθηκαν στο Τουρκμενιστάν. Ο H.Ayan ήταν ένας από τους πρώτους Τούρκους επιχειρηματίες που αφίχθη στην -τότε- καζακική πρωτεύουσα Αλμάτυ (γνωστής ως Άλμα-Ατά επί σοβιετικής περιόδου), ήδη από το 1992, ακριβώς μια δεκαετία αφότου είχε ιδρύσει την Ahsel Group. 

Ξεκινώντας από την ανέγερση του Intercontinental Hotel Almaty, που ολοκληρώθηκε το 1996, ο εν λόγω κατασκευαστικός όμιλος επρόκειτο να μεγαλουργήσει τα επόμενα χρόνια, ιδίως, δε, σε σχέση με την οικοδόμηση της νέας πρωτεύουσας Αστάνα όπου μεταφέρθηκε η κυβέρνηση το 1998. Μεταξύ των πάρα πολλών πρότζεκτ που υλοποίησε ξεχωρίζουν το Κοινοβούλιο, η Εθνική Βιβλιοθήκη, το 22 ορόφων Επιχειρηματικό Κέντρο, ο Πύργος Τηλεπικοινωνιών και, πίσω στην Αλμάτυ, το μεγαλύτερο συγκρότημα δημόσιων κατοικιών σε ολόκληρη την χώρα (Ahsel KENT) με συνολικά 6.844 διαμερίσματα. Κάποια εποχή, λέγεται ότι ο όμιλος Ahsel απασχολούσε μόνο στο Καζακστάν 6.000 άτομα.

Όμως όλα τα παραπάνω επιτεύγματα της Ahsel ωχριούν μπροστά σε εκείνα ενός άλλου, ακόμη μεγαλύτερου τιτάνα, της Sembol Construction, ιδιοκτησίας του κ. Fettah Tamince. Αυτός ο πανέξυπνος μεν, αμφιλεγόμενος δε επιχειρηματίας, που ξεκίνησε γκιουλενιστής και εξελίχθηκε αργότερα σε ακραιφνή ερντογανικό («τον έβλεπα κάθε βράδυ 3-4 φορές στον ύπνο μου», έχει δηλώσει σε μια περίφημη συνέντευξη το 2014), ήταν μόλις 28 ετών το 2000, όταν ίδρυσε και την Sembol και την αλυσίδα πολυτελών ξενοδοχείων Rixos, που ήδη αριθμεί 27 μονάδες και θα φτάσει τις 40 στο τέλος του 2020. Το πρώτο εξάστερο Rixos στην Αστανά άνοιξε σε χρόνο-ρεκόρ το 2005 μετά από προσωπική παρέμβαση του ίδιου του Καζάκου προέδρου Nazarbayev, ο οποίος έκανε τα πάντα για να επισπευσθούν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες: Αυτός ήταν, άλλωστε, ο όρος που του είχε θέσει ο Tamince για να προχωρήσει. Δικαιολογημένα, επομένως, το ξενοδοχείο αυτό ονομάστηκε Rixos President Astana και το ακολούθησαν άλλα τρία στην χώρα, ένα τεράστιο εμπορικό κέντρο στο σχήμα «γιούρτας» (η παραδοσιακή σκηνή των Καζάκων νομάδων), το υπερσύγχρονο Πανεπιστήμιο Nazarbayev, το Εθνικό Στάδιο, η Εθνική Όπερα, μεγαλοπρεπή τζαμιά και πολλά ακόμη έργα. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών της Sembol, περί το 1,5 δισ. δολάρια, περιλαμβάνει σημαντικότατο χαρτοφυλάκιο στο Καζακστάν, όπου ακόμη έχει να παραδώσει ανολοκλήρωτα έργα αξίας πάνω από 2 δισ. δολάρια.

Προσφάτως, τουρκικοί όμιλοι επιδεικνύουν ζωηρό ενδιαφέρον και για τον πρωτογενή τομέα του Καζακστάν, ο οποίος χρήζει όντως εκσυγχρονισμού από τα παλαιά σοβιετικά πρότυπα. Ενδεικτικά αναφέρουμε εδώ την DAL Investments Holding (κραταιό μηχανολογικό όμιλο που ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1985), η οποία πολύ πρόσφατα ανέλαβε να κατασκευάσει ένα υπερσύγχρονο θερμοκήπιο κόστους 500 εκατ. $ στη νότια καζακική επαρχία Τουρκεστάν, καθώς και αποθήκες-ψυγεία. Η σχετική συμφωνία οριστικοποιήθηκε κατά το τελευταίο Διμερές Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας Τουρκίας-Καζακστάν (Άγκυρα, 13/9/2018) στο οποίο συμπροέδρευσαν οι ηγέτες των δύο χωρών. Στα μακροπρόθεσμα σχέδια της DAL στο Καζακστάν συμπεριλαμβάνεται και η κατασκευή ενός τεράστιου εργοστασίου τσιμέντου, παραγωγικής ικανότητας άνω των 1,5 εκ. τόνων ετησίως, αντίστοιχου με τα δύο τα οποία έχει ήδη κατασκευάσει κατά την τελευταία πενταετία στο Ουζμπεκιστάν και, ειδικότερα, σε Jizzakh (2012-2014) και Surkhandaraya (2016-2018) [26]. Τέλος, επίσης στο Καζακστάν η τουρκική ZORLU Holding προχωρεί στην υλοποίηση ηλιακού πάρκου με φωτοβολταϊκά πάνελ κόστους 120 εκατ. δολαρίων.

Μια τόσο μεγάλη σε έκταση χώρα πρέπει να αναπτύξει τις μεταφορικές οδούς της, καθώς ακόμη τα 87.000 χιλιόμετρα ασφαλτοστρωμένων οδών και τα 16.000 χιλιόμετρα σιδηροδρόμων είναι λίγα. Σε επίπεδο συνδυασμένων μεταφορών, λοιπόν, το Καζακστάν προωθεί την σύνδεση «TITR» (Trans Caspian International Transport Route), η οποία διέρχεται από τον -επίσης αναβαθμισμένο- λιμένα του Ακτάου και καταλήγει, μέσω Αζερμπαϊτζάν και Γεωργίας, στην Τουρκία. Ήδη από τις 29/11/2015, μια διετία πριν την ολοκλήρωση της γραμμής ΒΤΚ, το πρώτο φορτίο αναχώρησε από την Κίνα (Lianyungang) και σε 15 μέρες κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη, με προτελευταίο σταθμό τον λιμένα Πότι στη Μαύρη Θάλασσα. Σήμερα και χάρη στην γραμμή ΒΤΚ, το ίδιο ταξίδι δεν υπερβαίνει τις 12 μέρες, ενώ στόχος είναι να μειωθεί στο μέλλον σε 10 το πολύ ημέρες.

Η «ΓΕΦΥΡΑ»

Ένας συνδυασμός στρατηγικών συμφερόντων, εθνικής ταυτότητας και, πάνω από όλα ίσως, εύκολης οικονομικής κερδοφορίας ώθησε την Τουρκία προς Ανατολάς [27]. Η κρατική υποστήριξη των Τούρκων επιχειρηματιών μέχρι το ανώτατο δυνατό πολιτικό επίπεδο ήταν αμέριστη και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία τους, ειδικά σε χώρες όπου οι προσωπικές σχέσεις και διασυνδέσεις (και όχι πάντα τα αμιγώς οικονομικά κριτήρια) παίζουν τον πρώτο ρόλο. Με τον τρόπο αυτό, βέβαια, και η ίδια η τουρκική ηγεσία μπόρεσε να εκκολάψει μια νέα επιχειρηματική ελίτ, η οποία έκτοτε της επέδειξε την δέουσα αφοσίωση… 

Και πάλι, όμως, η Άγκυρα ουδέποτε κατέστη (αλλά ούτε και πλησίασε καν) αυτό που ήταν μέχρι το 1991 η Μόσχα. Η δομική αλληλεξάρτηση, σε οικονομικό επίπεδο, των νεοπαγών κρατών με το παλιό «κέντρο», μια κληρονομιά της σοβιετικής εποχής που συνεχίστηκε και επί Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να υποκατασταθεί από κάτι εντελώς διαφορετικό, δεδομένης, μάλιστα, της γεωγραφικής απόστασής τους -πλην του Αζερμπαϊτζάν- με την Τουρκία. Ομοίως, η ρωσική γλώσσα αποτελεί ακόμη την lingua franca μιας αχανούς περιοχής από την Βαλτική μέχρι το Βλαδιβοστόκ, και σταθερό σημείο αναφοράς του μετασοβιετικού κόσμου σε επίπεδο ελίτ, ασχέτως της τουρκοφωνίας της πλειοψηφίας.

Για την ακρίβεια, υπάρχουν ακόμη και τουρκογενείς πληθυσμοί, όπως λ.χ. οι Καζάκοι της Αλμάτυ -του σημαντικότερου οικονομικού κέντρου σε ολόκληρη την Κεντρική Ασία- οι οποίοι στην καθημερινή τους ζωή ομιλούν την ρωσική και όχι την γηγενή γλώσσα. Τέλος, ο ίδιος ο περίκλειστος χαρακτήρας όλων των υπό εξέταση χωρών και οι υποτυπώδεις, μέχρι πρότινος, μεταφορικές υποδομές ξηράς, δρουν ανασχετικά στο διεθνές εμπόριο από οποιαδήποτε κατεύθυνση. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η οικονομική επέκταση της Τουρκίας, καίτοι αξιόλογη, είχε εγγενείς περιορισμούς. Με σύνολο εξαγωγών περίπου 4,25 δισ. $ το 2017 στην υπό εξέταση περιοχή (βλ. Πίνακα), συμπεριλαμβανομένου του μη τουρκόφωνου Τατζικιστάν, η Τουρκία είναι μεν ένας μείζων εμπορικός εταίρος, όχι όμως και κυρίαρχος. Διαφορετική είναι η κατάσταση μόνο στις κατασκευές, όπου καμία άλλη χώρα δεν έχτισε ό,τι έχτισε η Τουρκία τα τελευταία 20 έτη, με ύψος συμβολαίων κοντά στα 100 δισ. $.

Υπάρχουν σίγουρα περιθώρια ακόμη μεγαλύτερης ανάπτυξης των σχέσεων στην δεκαετία του 2020 και εφεξής, στο πλαίσιο της προαναφερθείσας πρωτοβουλίας υπό την επωνυμία «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» και με την βοήθεια πολυμερών χρηματοδοτικών θεσμών όπως λ.χ. η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων σε Υποδομές (Asian Infrastructure Investment Bank). Αυτή ξεκίνησε να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 2016 και συμμετέχουν όλες οι τουρκόφωνες χώρες. Μολονότι αμφότερες οι ανωτέρω πρωτοβουλίες αποσκοπούν στην προώθηση των κινεζικών συμφερόντων, από την αναβάθμιση των υποδομών της Κεντρικής Ασίας θα επωφεληθούν και άλλες χώρες της περιοχής.

Μια εξαιρετική μελέτη αζερικής δεξαμενής σκέψης για τις μεταφορές-logistics εντός του Συμβουλίου Συνεργασίας που δημοσιεύτηκε στο τέλος του 2017 [28] καταλήγει ακριβώς σε αυτό το συμπέρασμα. Το μεγάλο «στοίχημα», που απλώς ξεκίνησε με την ολοκλήρωση της σιδηροδρομικής γραμμής ΒΤΚ (2017) και την αναβάθμιση των κασπιακών λιμένων Μπακού, Ακτάου και Τουρκμενμπάσι και συνεχίζεται είναι το εξής: Να μπορέσει να κερδίσει ο διάδρομος Κασπίας-Καυκάσου-Τουρκίας αξιόλογο «μερίδιο αγοράς» έναντι, πρώτον, του Υπερσιβηρικού -που είναι αργός μεν, αλλά οικονομικός- και, δεύτερον, της παράλληλης σιδηροδρομικής γραμμής Δυτική Κίνα-Αστάνα-Εκατερίνενμπουργκ-Μόσχα-Βερολίνο, η οποία παρακάμπτει μεν τη Σιβηρία, όχι όμως και την ευρωπαϊκή Ρωσία.

Εφόσον η Τουρκία καταφέρει να τοποθετηθεί ως η κύρια «γέφυρα» χερσαίων μεταφορών ανάμεσα στην Κίνα-Κεντρική Ασία και την Ευρώπη, τότε μοιραία και οι δικές της εμπορικές συναλλαγές με τις τουρκόφωνες δημοκρατίες θα πολλαπλασιαστούν.  

πηγή 6 
πηγή 7  

* Ο Δρ ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΙΤΑΡΑΣ είναι στρατηγικός αναλυτής, επισκέπτης καθηγητής στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ενέργεια: Στρατηγική, δίκαιο και οικονομία» του Πανεπιστημίου Πειραιώς και με εμπειρία στην περιοχή. Όλες οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν δοκίμιο είναι αυστηρά προσωπικές.  

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (του 3ου μέρους)

[26] Εδώ και πολλά χρόνια, η εταιρεία DAL Teknik Makina, μέλος του ομίλου DAL Investments Holding, είναι ο μεγαλύτερος ξένος εξαγωγέας προς το Ουζμπεκιστάν. Στις 31/8/2018 εγκαινίασε έξω από την Τασκένδη μια χαλυβουργική μονάδα με παραγωγική ικανότητα 12.000 τόνους ετησίως.
[27] https://atlanticsentinel.com/central-asia/page/3/
[28] http://sam.az/articles/view/turkic-council-countries-infrastructure-trad...



Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.