27 Αυγούστου 2018

"Κάνουμε μαμ και νάνι": επιστροφή στις...ρίζες μας

"Γιατί να μας ενδιαφέρουν οι επόμενες γενιές; Τι έκαναν ποτέ αυτές για μας;" 
Γ. Μαξ (κωμικός)

Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός

Το ρήμα είναι το βασικό μέρος του λόγου. Άλλωστε και η λέξη «ρήμα» σημαίνει λόγος. ( « ...παν ρήμα αργόν ο εάν λαλήσωσιν οι άνθρωποι» διαβάζουμε στα κατά Ματθαίον,12, 36). Γι’ αυτό και η αποπτώχευση του λεξιλογίου έχει αρχίσει από τα ρήματα. Υπάρχει μάλιστα κι ένα ρήμα, ρήμα –τσίχλα θα το ονομάζαμε, το συχνόχρηστο «κάνω». 

Πάρα πολλές λέξεις –σημασίες της ελληνικής έχουν υποκατασταθεί στην χρήση τους από το ρήμα «κάνω». Να σημειώσω, σκωπτικώς και περιπαικτικώς, ότι το ρήμα «κάνω» το έχει μέσα του ο άνθρωπος εκ γενετής τρόπον τινά. Οι πρώτες φράσεις που ακούει το παιδί από την μάνα του είναι: Κάνε άτα (περπάτα). Κάνε μαμ (φάγε). Έλα να κάνεις νάνι (να κοιμηθείς). Θα σε κάνω ντα (θα σε δείρω). Κάνε τσίσα (Η άφθονη διούρησις που «έκανε» κάποτε ο Ανδρέας). Και λοιπά... Προφανώς ο λαός μας με την χρήση του «κάνω» επιστρέφει στις «ρίζες του, στην νηπιακή ηλικία και σκέψη, ένα είδος παλιμπαιδισμού. (Αυτό επιμαρτυρείται και από τις πολιτικές του επιλογές. Ψηφίζει πρωθυπουργό νεανία κομμουνιστή-κομμουνισμός, ίσον, ένας άταφος νεκρός, τυμπανιαίας αποφοράς, που κανείς στην Ελλάδα δεν τολμάει να θάψει ελπίζοντας ίσως στο θαύμα την νεκροφάνειας, κατά τον Γ. Καλλιόρη. Βεβαίως, πλην της αγραβάτωτης εμφάνισης, ο νεκροθάφτης της Μακεδονίας μας και οι συν αυτώ «σύντροφοι και συντρόφισσες», ρίχτηκαν ξελιγωμένοι στα καλούδια και λοιπά συμπαρομαρτούντα της εξουσίας, διότι τα άδεια στομάχια και άντερα ανήκουν σ’ όλους τους χώρους). Επανερχόμεθα στο ρήμα «κάνω» και τα ...καμώματά του. Καταγράφω κάποιες περιπτώσεις . (Το αντικατασταθέν ρήμα σημειώνεται εντός παρενθέσεως).

Έκανε (πραγματοποίησε) δρομολόγια
Κάνει (εκτελεί) ανασκαφές
Έκανε (υπέβαλε) μήνυση
Έκανε (προέβη σε) δηλώσεις
Έκανε (συγκρότησε) επιτροπή
Έκανε (κατήρτισε) πρόγραμμα
Έκανε (διετέλεσε) υπουργός
Κάνει (υπηρετεί) την θητεία του
Έκαναν (προέβαλαν) άμυνα
Κάνει (φοιτά σε) φροντιστήριο
Έκανε (υπεβλήθη σε) εγχείριση
Έκανε (προξένησε) ζημιές
Κάνει (παριστά) τον τρελό
Έκανε (ενήργησε) επιθεώρηση
Έκανε (διεξήγαγε) διαπραγματεύσεις
Έκανε (διέπραξε) έγκλημα
Έκανε (άσκησε) προσφυγή
Έκαναν (κήρυξαν) απεργία
Έκανε (συγκάλεσε) σύσκεψη
Κάνει (διδάσκεται) αγγλικά
Κάνει (παραδίδει) γαλλικά
Έκανε (πέτυχε) παγκόσμιο ρεκόρ
Έκανε (οργάνωσε) εκδήλωση
Έκανε (έχτισε) σπίτι
Έκανε (εμφάνισε) ρυτίδες.

Και ένα τελευταίο:
Έκανε (κορόιδεψε τον λαό) διάγγελμα στην Ιθάκη. (Ο κατάλογος είναι ενδεικτικός και μπορεί ο καθείς να επισυνάψει, «να κάνει» τις προσθέσεις του και όσα «κατά διάνοιαν έχει».

Όπως έγραψε σε κείμενό του, το 1985, ο Γ. Μπαμπινιώτης: «Χρειάζεται αλήθεια, να σημειώσουμε πως η λεξιλογική αυτή ισοπέδωση είναι, κατά κανόνα, μεταφορά στην γλώσσα μας των πολυεθνικών λέξεων do και faire, που έχουν εισαχθεί στην Ελληνική μέσα από άθλιες ως πρόχειρες κακοπληρωμένες μεταφράσεις, από ξενικές μιμήσεις και πονηρές διαφημίσεις». («Δημόσιος διάλογος για την γλώσσα», συλλογικός τόμος, εκδ. ΔΟΜΟΣ, σελ. 27).

Και ας προσέξουμε, αυτό το «θαυματουργό» ρήμα «κάνω», δεν καταργεί μόνο τα εντός παρενθέσεως ρήματα των ανωτέρων παραδειγμάτων, αλλά και εκείνα των οποίων παράγωγο είναι το αντικείμενο.

Έτσι με τα «κάνω άμυνα», «κάνω διαπραγματεύσεις», «κάνω προσφυγή» κλπ, δεν καταργούνται μόνο τα ρήματα, προβάλλω, διεξάγω, ασκώ αλλά και το αμύνομαι, διαπραγματεύομαι, προσφεύγω.

Αν νομίζουν κάποιοι, ότι αυτά είναι ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ...υπερβολικά, τους παραπέμπω στον Όργουελ, στην περιγραφή της μελλοντικής γλώσσας της «Νέας Ομιλίας», από το 1948 ακόμη (Άλλαξε την σειρά των αριθμών 4 και 8 και ονόμασε το έργο του «1984»).

«Στον αυτοματισμό και την αχρήστευση της σκέψης, βοηθούσε και το γεγονός, ότι υπήρχε πολύ μικρή εκλογή στις λέξεις. Το λεξιλόγιο της "Νέας Ομιλίας" σε σύγκριση με το δικό μας, ήταν πολύ μικρό, και αναζητούσαν διαρκώς καινούργιους τρόπους να το λιγοστεύσουν πιο πολύ. Η "Νέα Ομιλία" διέφερε πραγματικά από όλες τις άλλες γλώσσες σε τούτο: Κάθε χρόνο γινόταν πιο φτωχή αντί να εμπλουτίζεται. Κάθε αφαίρεση που της έκαναν, ήταν κέρδος, γιατί όσο λιγότερη ευχέρεια έχει κανείς να διαλέγει ανάμεσα σε λέξεις , τόσο μικρότερος είναι ο πειρασμός να σκεφθεί. Έλπιζαν να δημιουργήσουν τελικά μία ομιλία που θα έβγαινε από το λαρύγγι χωρίς καμμιά συμμετοχή του εγκεφάλου». (μεταφρ. Ν. Μπάρτης, εκδ. Κάκτος, 1978, σελ. 305-6).

Παρένθεση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα «Νέας Ομιλίας» και ολικής ...αποσύνδεσης εγκεφάλου και λαρυγγιού είναι ο υβριστικός νεολογισμός «εθνίκια». Έτσι αποκάλεσε ο κ. Καρανίκας τα εκατομμύρια των Ελλήνων, που προσήλθαν, δημοκρατικώς και ευπρεπώς, στα συλλαλητήρια για να αγωνιστούν κατά της προδοσίας του ονόματος της Μακεδονίας. (Και προσοχή! Ούτε παραίτηση, αλλά και ουδείς τον έλεγξε για την κακοήθειά του. Άρα επικρότηση).

Βεβαίως, αν όσοι αγαπάμε την πατρίδα είμαστε «εθνίκια», όπως, κατά την... λαρυγγική σκέψη του μας ονομάζει ο κ. σύμβουλος, εθνίκια είναι και ο Κολοκοτρώνης, ο Παύλος Μελάς ή ο Γρηγόριος Αυξεντίου. Οπότε ουδόλως μας ενοχλεί. Τιμή μας και καμάρι μας.

Οι Έλληνες, σήμερα, διαιρούνται σε δύο κατηγορίες: Τα "εθνίκια" και τα ..."καθίκια". Το καθίκι, εκτός από «δοχείο νυκτός», σημαίνει μεταφορικώς και «άνθρωπος αχρείος, φαύλος και ελεεινός»! Προτιμώ την κυριολεκτική έννοια.

Τέλος πάντως ζητώ συγγνώμη που «έριξα» το επίπεδο του άρθρου μου, όχι με τα καθίκια, αλλά με τον Καρανίκα, όμως, ακόμη «καπνίζουν τα μάτια μου» (Μακρυγιάννης) από οργή, όταν θυμάμαι τις προδοσίες και τις φαυλότητες που τις συνόδεψαν.

Να σημειώσω κάτι και εν όψει της νέας σχολικής χρονιάς. Η ηλεκτρονική εξάρτηση, τα κινητά και η κάκιστη σχολική γλωσσική εκπαίδευση, μας οδήγησαν στην ...αλεξία των παιδιών.

Και όταν δεν έχεις τις λέξεις, τα ρήματα για να σκεφτείς και να συνεννοηθείς, τότε αγριεύεις και πολλές φορές αναλαμβάνουν τα άνω και τα κάτω άκρα να λύσουν τις διαφορές.

«Πάρε τις λέξεις μου, δώσ’ μου το χέρι σου», λέει υπέροχα ο Αν. Εμπειρίκος. Ή όπως ωραία το ιστορούν και τα όμορφα τραγούδια του λαού μας:
«Λόγος στυλώνει την ψυχή
και λόγος την γκρεμίζει».

Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς



Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.