26 Ιουνίου 2018

Οι επιπτώσεις της συντριβής της Μακεδονίας από τον Αιμίλιο Παύλο το 168 π.Χ στην Πύδνα και η άνοδος του άστρου της Ρώμης

Γράφει ο Δημήτριος Ρωμανός
Ιστορικός Ελληνικού Πολιτισμού


Τις γαρ ούτως υπάρχει φαύλος ή ράθυμος ανθρώπων ος ουκ αν βούλοιτο γνώναι πώς και τίνι γένει πολιτείας επικρατηθέντα σχεδόν άπαντα τα κατά την οικουμένην ουχ όλοις πεντέκοντα και τρίσιν έτεσιν υπό μίαν αρχήν έπεσε την ρωμαίαν, ο πρότερον ουχ ευρίσκεται γεγονός, τις δε πάλιν ούτως εκπαθής προς τι των άλλων θεαμάτων ή μαθημάτων ος προυργιαίτερον αν τι ποιήσατο τήσδε της εμπειρίας;
(Πολύβιος: Ιστορίαι Ι, 1, 5-6) 

Η οριστική ήττα της Μακεδονίας κατά τον Γ’ Μακεδονικό πόλεμο επέφερε σημαντικές αλλαγές και ανακατατάξεις, τόσο στον ελλαδικό όσο και στον ευρύτερο ελληνιστικό κόσμο, ενώ, παράλληλα εδραίωσε τη ρωμαϊκή παρουσία στην Ανατολή. 

Κατ’ αρχάς η ίδια η Μακεδονία έπαψε να υφίσταται ως ένα ανεξάρτητο και ενιαίο βασίλειο. Διαχωρίστηκε σε τέσσερα ημιαυτόνομα διαμερίσματα υπό τύπου καντονιών. Μεταξύ αυτών των τεσσάρων επικρατειών είχε απαγορευθεί η επικοινωνία, με αποτέλεσμα να περάσουν σε καθεστώς πλήρους απομόνωσης. Επιπρόσθετα, οι Ρωμαίοι φρόντισαν να απαγορεύσουν την εξόρυξη χρυσού και αργύρου, ενώ, παράλληλα επέβαλλαν την αποστρατικοποίηση. Είναι φανερό ότι ο σκοπός αυτών των σκληρών μέτρων ήταν η οριστική απαλλαγή της Ρώμης από τη Μακεδονική απειλή.

Έπειτα, μετά την ήττα του Περσέως στην Πύδνα από τον Αιμίλιο Παύλο, η Πέργαμος και η Ρόδος, από τις πλέον πιστές συμμάχους των Ρωμαίων, παύουν να έχουν τη στρατηγική τους χρησιμότητα ως αντίβαρα απέναντι στο Βασίλειο της Μακεδονίας, τη μοναδική, έως τότε, υπολογίσιμη δύναμη στην Ελλάδα. Μάλιστα όταν η Πέργαμος δέχεται επίθεση από τη Βιθυνία οι Ρωμαίοι αδιαφορούν στις εκκλήσεις της. Πρόκειται για μία ακόμη απόδειξη της ρωμαϊκής στρατηγικής, η οποία λειτουργούσε αποτρεπτικά στην υπέρογκη ενίσχυση των συμμάχων της, στη λογική, αφενός μεν της αδιαμφισβήτητης πρωτοκαθεδρίας, αφετέρου δε της μελλοντικής κατίσχυσης επί αυτών. Εξάλλου, ένας ιδιαίτερα ισχυρός σύμμαχος, ενδεχομένως να στραφεί κάποια στιγμή εναντίον της Ρώμης, διεκδικώντας τα σκήπτρα.

Η αλήθεια είναι ότι ήδη, μετά τη νίκη τους επί του Αντιόχου του Γ’ το 190 π.Χ στη μάχη της Μαγνησίας και τη συνακόλουθη συνθήκη της Απάμειας το 188 π.Χ, οι Ρωμαίοι είχαν απαλλαγεί από το βραχνά των Σελευκιδών και είχαν επικεντρωθεί στο να διαλύσουν τη Μακεδονία. Να σημειωθεί εδώ ότι στον πόλεμό τους κατά του Αντιόχου είχαν ως σύμμαχο τον Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο τον Ε’, τον οποίο είχαν ήδη νικήσει το 197 π.Χ στη θέση Κυνός Κεφαλαί. Ήταν επόμενο, λοιπόν, αφού τα κατάφεραν στην Πύδνα, να σταματήσουν να ενισχύουν τους παλαιούς συμμάχους τους. Άλλωστε ο ρωμαϊκός στρατηγικός σχεδιασμός προέβλεπε τη σταδιακή εξουδετέρωση συμμάχων τε και αντιπάλων της Ρώμης, από έναν κάθε φορά.

Όμως, οι επιπτώσεις της ρωμαϊκής κατίσχυσης επί των Μακεδόνων το 168 π.Χ δεν σταματούν εδώ. Την ίδια εποχή λάμβανε χώρα ο 6ος Συριακός Πολέμος μεταξύ των ελληνιστικών βασιλείων Αιγύπτου και Συρίας. Οι Σελευκίδες, αν και είχαν καταλάβει την Αίγυπτο, υποχρεώθηκαν να αποχωρήσουν ταπεινωμένοι από αυτήν. Συγκεκριμένα, Το 168 π.Χ Ο Αντίοχος ο Δ’ καταλαμβάνει την Αλεξάνδρεια κατά την διάρκεια του 6ου Συριακού πολέμου (170-168 π.χ). Τότε εμφανίζεται ο απεσταλμένος τη Ρώμης Ποπίλλιος Λαΐνας ο οποίος διάβασε ψυχρά (δίχως να δεχτεί να χαιρετίσει τον Σελευκίδη Βασιλιά) στον Αντίοχο τις απαιτήσεις της Συγκλήτου για εκκένωση της Αλεξανδρείας και της υπόλοιπης Αιγύπτου από τα Συριακά στρατεύματα των Σελευκιδών. Ο Αντίοχος ζήτησε να συσκεφθεί με τους συμβούλους του αλλά τότε ο Λαΐνας έπραξε κάτι που δεν το περίμενε κανείς. Πήρε ένα κομμάτι κληματαριάς και χάραξε γύρω από τον Αντίοχο έναν κύκλο, λέγοντάς του ότι θα έβγαινε από αυτόν μόνον όταν θα του έδινε την απάντησή του. Ο Αντίοχος γνώριζε καλά ότι η Ρώμη δεν αστειεύονταν (το 190 π.Χ οι Ρωμαίοι με τον Σκιπίωνα τον Ασιατικό συνέτριψαν τον Αντίοχο τον Γ’ στην Μάχη της Μαγνησίας, με την αμέριστη βοήθεια του ιππικού της Συμμάχου Περγάμου και πέταξαν έξω από την Μικρά Ασία τους Σελευκίδες) και βγήκε από τον κύκλο αποδεχόμενος τις εντολές της Συγκλήτου.

Ιδού πως περγράφεται το γεγονός από τον Πολύβιο:

«Ὅτι τοῦ Ἀντιόχου πρὸς Πτολεμαῖον ἕνεκεν τοῦ Πηλούσιον κατασχεῖν ἀφικομένου, ὁ Ποπίλιος ὁ τῶν Ῥωμαίων στρατηγός, τοῦ βασιλέως πόρρωθεν ἀσπαζομένου διὰ τῆς φωνῆς καὶ τὴν δεξιὰν προτείνοντος, πρόχειρον ἔχων τὸ δελτάριον, ἐν ᾧ τὸ τῆς συγκλήτου δόγμα κατετέτακτο, προύτεινεν αὐτῷ καὶ τοῦτ‘ ἐκέλευσε πρῶτον ἀναγνῶναι τὸν Ἀντίοχον, ὡς μὲν ἐμοὶ δοκεῖ, μὴ πρότερον ἀξιώσας τὸ τῆς φιλίας σύνθημα ποιεῖν πρὶν ἢ τὴν προαίρεσιν ἐπιγνῶναι τοῦ δεξιουμένου, πότερα φίλιος ἢ πολέμιός ἐστιν. ἐπεὶ δ‘ ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς ἔφη βούλεσθαι μεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπὲρ τῶν προσπεπτωκότων, ἀκούσας ὁ Ποπίλιος ἐποίησε πρᾶγμα βαρὺ μὲν δοκοῦν εἶναι καὶ τελέως ὑπερήφανον· ἔχων γὰρ πρόχειρον ἀμπελίνην βακτηρίαν περιέγραφε τῷ κλήματι τὸν Ἀντίοχον ἐν τούτῳ τε τῷ γύρῳ τὴν ἀπόφασιν ἐκέλευσε δοῦναι περὶ τῶν γεγραμμένων· ὁ δὲ βασιλεὺς ξενισθεὶς τὸ γινόμενον καὶ τὴν ὑπεροχήν, βραχὺν χρόνον ἐναπορήσας ἔφη ποιήσειν πᾶν τὸ παρακαλούμενον ὑπὸ Ῥωμαίων. οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον τότε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ λαμβάνοντες ἅμα πάντες ἠσπάζοντο φιλοφρόνως. ἦν δὲ τὰ γεγραμμένα λύειν ἐξ αὐτῆς τὸν πρὸς Πτολεμαῖον πόλεμον. διὸ καὶ δοθεισῶν αὐτῷ τακτῶν ἡμερῶν, οὗτος μὲν ἀπῆγε τὰς δυνάμεις εἰς τὴν Συρίαν, βαρυνόμενος καὶ στένων, εἴκων δὲ τοῖς καιροῖς κατὰ τὸ παρόν· οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον καταστησάμενοι τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ παρακαλέσαντες τοὺς βασιλεῖς ὁμονοεῖν, ἅμα δὲ προστάξαντες αὐτοῖς Πολυάρατον ἀναπέμπειν εἰς Ῥώμην, ἀνέπλευσαν ἐπὶ τῆς Κύπρου, βουλόμενοι καὶ τὰς ἐκεῖ καθυπαρχούσας δυνάμεις ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς νήσου κατὰ σπουδήν.» (Πολύβιος: Ιστορίαι)

Πρόκειται, αδιαμφισβήτητα για την επίδειξη ισχύος μέσω του «Δικαίου», διότι η Ρώμη επεκτάθηκε, αφενός μεν διεξάγοντας τον λεγόμενο και «Δίκαιο Πόλεμο», αφετέρου δε συντρίβοντας έναν-έναν (και ποτέ συνολικά) τους αντιπάλους της, ώστε να αποφύγει ανεπιθύμητες εναντίον της συμμαχίες. Να σημειώσουμε δε ότι λίγο καιρό πριν το παραπάνω γεγονός ο ύπατος Αιμίλιος Παύλος είχε νικήσει τον Μακεδόνα Βασιλιά Περσέα στην Μάχη της Πύδνας και είχε καταλύσει το Μακεδονικό Βασίλειο 

Επιπλέον, στην κυρίως Ελλάδα, παρατηρείται η ανάπτυξη φιλορωμαϊκών μερίδων σε κάθε πόλη, οι οποίες συγκρούονται με τις αντιρωμαϊκές. Οι πρώτες τίθενται υπέρ της διατήρησης του Status με την υποστήριξη των πλουσίων, ενώ οι δεύτερες είχαν την αμέριστη υποστήριξη των χαμηλοτέρων στρωμάτων, τα οποία δυσανασχετούσαν. Είναι, δε, αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι μετά την τελική ρωμαϊκή νίκη επί των Μακεδόνων, οι νικητές απαίτησαν να αποσταλούν ως εγγύηση στη Ρώμη χίλιοι επιφανείς Αχαιοί (μεταξύ των οποίων ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης που συνέγραψε τις περίφημες «Ιστορίες» του).

Όλα τα παραπάνω δείχνουν την ουσιαστική απώλεια της ελληνικής ανεξαρτησίας. Είναι θέμα χρόνου και η τυπική που θα επέλθει μετ’ ολίγων ετών, δηλαδή το 146 π.Χ.

Geopolitics



Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.