ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΕΡΙ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ.

Κύριε Υπουργέ Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων
Αξιότιμε, κύριε Αριστείδη Μπαλτά

Λαμβάνω το θάρρος να σας απευθύνω αυτή την ανοικτή επιστολή, διότι με ξένισε το μήνυμά σας με αριθμό πρωτοκόλλου 2560, που έλαβαν όλα τα σχολεία της χώρας και τιτλοφορείται: «Προς τις μαθήτριες και μαθητές των σχολείων της χώρας», με αφορμή την επέτειο της Εθνεγερσίας του 1821. 

Στον πρόλογό σας, λέτε απευθυνόμενος στους μαθητές και μαθήτριες  ότι: «Όταν εκείνοι που εκπροσωπούν τον θεσμό του σχολείου, δάσκαλοι, καθηγητές, ακόμη και ο Υπουργός Παιδείας, απευθύνονται σε σας με την ευκαιρία της επετείου της μεγάλης ελληνικής επανάστασης, αισθάνονται ίσως μεγαλύτερη ανασφάλεια από εκείνη που αισθάνεστε εσείς όταν σηκώνεστε για μάθημα στον πίνακα». Η ανάληψη ευθύνης κύριε Υπουργέ για την προετοιμασία και τέλεση της γιορτής μνήμης της Εθνεγερσίας, σας δηλώνω ότι δεν γεμίζει τους καθηγητές με «ανασφάλεια»,αλλά μέσα από το «χτίσιμο» της εκδήλωσης κατά την διάρκεια των δοκιμών, τροφοδοτεί την ψυχή μας, καθώς και των παιδιών, με την εθνική ανάταση που όλοι έχουμε ανάγκη ως γνήσιοι απόγονοι τής ευκλεούς γενιάς τού 1821.

Η βιωματική μάθηση γίνεται πράξη!  Έτσι, οι συμμετέχοντες, καθώς και οι παρακολουθούντες, καθίστανται κοινωνοί των ιδεωδών που διακατείχαν τους προγόνους μας!

Δεν θα σχολιάσω την απουσία από το μήνυμά σας, έστω και μιας μικρής διατύπωσης για το διπλό του εορτασμού.  Απλώς, τονίζω ότι η γιορτή έχει και θρησκευτικό χαρακτήρα, αφού γιορτάζουμε και τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Την «Υπέρμαχο Στρατηγό» του ελληνισμού γιορτάζουμε και μεταδίδουμε στα παιδιά μας την εύγλωττη διδαχή του νομπελίστα ποιητή μας, Γεωργίου Σεφέρη: 

«Για μας, ήταν άλλο πράγμα ὁ πόλεμος για την πίστη του Χριστού, και για την ψυχή του ανθρώπου καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού, που είχε στα μάτια της ψηφιδωτό τον καημό της Ρωμιοσύνης».

Η ελληνική επανάσταση υπήρξε «τέκνο» του Διαφωτισμού; 
Λέτε κύριε Υπουργέ ότι: «Η ελληνική επανάσταση υπήρξε «τέκνο» του Διαφωτισμού»! 

Δηλαδή αν δεν υπήρχε ο «Διαφωτισμός» δεν θα επαναστατούσαν οι Έλληνες;Αν δεν κάνω λάθος, ο Διαφωτισμός ήταν πνευματικό κίνημα, που τοποθετείται στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα, αρχικά στη Γαλλία. Ο πόθος όμως των Ελλήνων για Ελευθερία, δεν καρτερούσε κανέναν Διαφωτισμό για να εκφραστεί.

Οι Έλληνες που επηρεάσθηκαν από τον Διαφωτισμό ήσαν επιλεκτικοί και όχι τυφλοί αντιγραφείς.  Οι πνευματικές προϋποθέσεις του 1821, βασίζονται στο μπόλιασμα της ελληνορθόδοξης παράδοσης του λαού μας με αντιλήψεις που ήλθαν από τη Δύση. Ο Ελληνισμός δεν ήταν ποτέ κλεισμένος στο καβούκι του. Οι κληρικοί και λαϊκοί, διάβαζαν, ταξίδευαν, είχαν ενημέρωση, παρά τη δουλεία που βίωναν. 

Η σύνθεση αυτή ονομάσθηκε Ελληνικός Διαφωτισμός και έχει σημαντικές διαφορές από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. 

Ενώ το πρώτο Σύνταγμα της Γαλλικής Επανάστασης προβλέπει δημόσια παιδεία μόνον για τα αγόρια, ο Ρήγας Βελεστινλής στο δικό του Σύνταγμα προσθέτει και τη δημόσια παιδεία για τα κορίτσια. Οι Ορθόδοξες χριστιανικές καταβολές του, τόν βοηθούν να προσλαμβάνει κριτικά τα γαλλικά διδάγματα.

Ο Αδαμάντιος Κοραής, ο οποίος έζησε πολλά χρόνια στο Παρίσι, άσκησε αυστηρή κριτική στη Γαλλική Επανάσταση για την άλογη βία, τις αθεϊστικές ιδέες της και τις αντιχριστιανικές ενέργειές της.

Από τα πρώτα χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης, οι Έλληνες εξεγείρονται, αλλά αποτυγχάνουν για διαφόρους λόγους. Ο Κωνσταντίνος Σάθας και άλλοι ιστορικοί έχουν καταγράψει δεκάδες επαναστατικά κινήματα επί Τουρκοκρατίας, πολύ πριν απ’ τον Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Τα ιδανικά, ήταν η Ορθοδοξία, η απελευθέρωση όλων των ελληνικών τόπων και η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Η εθνική συνείδηση δεν περίμενε τους Ευρωπαίους Διαφωτιστές για να… αναγεννηθεί. 

Οι πρόγονοί μας, ουδέποτε έχασαν τη συνείδηση τής ταυτότητάς τους. Ιεροκήρυκες μιλούσαν συνεχώς για Αρχαία Ελλάδα και τη Βυζαντινή Ρωμιοσύνη. Σε κρυφά και φανερά σχολεία, τα παιδιά διδάσκονταν αρχαίους συγγραφείς, ο λαός διάβαζε μετά μανίας τη «Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου». Οι αρχαίοι Έλληνες ήσαν ζωγραφισμένοι στον νάρθηκα πολλών ναών και η Μεγάλη Ιδέα κρατούσε την ελπίδα ζωντανή.

Των Ελλήνων οι Κοινότητες, στο υπόδουλο Γένος και στην Διασπορά, υπήρξαν προέκταση της ενορίας.  Είτε με την Αρχαιότητα, είτε με Ορθοδοξία, των Ελλήνων οι Κοινότητες φτιάχνουν άλλο Γαλαξία, όπως εύστοχα αναφέρει σε τραγούδι του ο Δ. Σαββόπουλος. Με επίκεντρο τις εκκλησίες, ο υπόδουλος Ελληνισμός οργάνωνε την αυτοδιοίκησή του και εξέλεγε δημοκρατικά τους προκρίτους του,

Θα σας αναφέρω κάποια (και δεν είναι όλα) ενδεικτικά γεγονότα:

α) Το δημοτικό τραγούδι «Της Άγια - Σοφιάς», που είναι του 15ου αιώνα, λίγο μετά την Άλωση της Πόλης το 1453 και μεταξύ άλλων λέει: «Σώπασε κυρά Δέσποινα, και μη πολυδακρύζεις, πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι», δεν εκφράζει την πεποίθηση για την έναρξη απελευθερωτικού αγώνα πολύ πριν υπάρξει ο  «Διαφωτισμός»;

β) Το 1581 (16^ος αιώνας), οι Έλληνες κάτοικοι τής Χειμάρρας τής Βορείου Ηπείρου, μην αντέχοντας το παιδωμάζωμα, απευθύνουν έκκληση στον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ’ να τους βοηθήσει γράφοντάς του: «Να λυτρώσεις ημάς και τα παιδιά μας, όλης της Γρετζίας (εννοούν Γραικίας, δηλαδή Ελλάδας), όπου καθημερινώς τα παίρνουν οι ασεβείς και τα κάνουν Τουρκόπουλα». Αυτό τι είναι κύριε Υπουργέ; Τέκνο του… Διαφωτισμού;

γ) Το 1585 (16^οςαιώνας), εξερράγη επανάσταση στη Βόνιτσα και στο Ξηρομέρι. Ο Αρματολός Θεόδωρος Μπούας Γρίβας και ο αδελφός του Γκίνος Μπούας, ύψωσαν την Σημαία της Επανάστασης στην Ακαρνανία και στην Ήπειρο κι εκτέλεσαν σε μια νύχτα όλους τους Τούρκους. Ακολούθησαν οι Αρματολοί της Ηπείρου Πούλιος Δράκος και Μαλάμος που κατέλαβαν την Άρτα. Αυτό τι είναι κύριε Υπουργέ; Τέκνο του… Διαφωτισμού;

δ) Ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος, το 1563(16^ος αιώνας) αναδείχθηκε Μητροπολίτης Λάρισας, μεταφέροντας την έδρα του στην Τρίκκη (Τρίκαλα). Σε πολύ νεαρή ηλικία, έφυγε στην  Πάδοβα  για σπουδές στην Ιατρική, Φιλοσοφία, Φιλολογία, Λογική, Αστρονομία και Ποίηση! Γι’ αυτό ονομάστηκε και   Φιλόσοφος!

Το 1600 κηρύσσει Επανάσταση στα Άγραφα, από το Μοναστήρι της Παναγίας Τατάρνης,  με το σύνθημα: «Τρίκκη,  Βυζάντιον  ανακτήσει»!  Το 1611 και αφού συνεννοείται με τον  Μητροπολίτη Ματθαίο των Ιωαννίνων και άλλους Γιαννιώτες, μαζί με τους Παραμυθιώτες Λάμπρο και Γιώργο Ντελή και επικεφαλής οπλισμένου με αγροτικά εργαλεία πλήθους, ορμά τη νύχτα της 10^ης προς 11^ης  Σεπτεμβρίου 1611 στα Γιάννενα! Οι Έλληνες Επαναστάτες του Διονυσίου επιτίθενται στην λεγόμενη συνοικία Καλούτσιανη,  όπου διέμεναν τότε οι Τούρκοι και όπου βρισκόταν το Διοικητήριο, το οποίο έκαψαν.

Αποτυχημένες ήταν οι προσπάθειες του Διονυσίου Φιλοσόφου, που οι Τούρκοι έγδαραν κυριολεκτικά ζωντανό όταν τον συνέλαβαν. Το γδαρμένο δέρμα του Διονυσίου, το γέμισαν με άχυρα και το περιέφεραν σε όλες τις πόλεις καθ’ οδόν προς την Κωνσταντινούπολη, λέγοντας ότι εκείνο ήταν ότι απέμεινε από τον Επαναστάτη Διονύσιο τον «Σκυλόσοφο», όπως τον αποκαλούσαν υβριστικά οι βάρβαροι! Η επαναστατική φλόγα του Διονυσίου και του λαού του, τι είναι κύριε Υπουργέ; Τέκνο του… Διαφωτισμού; 

Δεν θέλω να κουράσω αναφέροντας γεγονότα που αποδεικνύουν ότι οι Έλληνες δεν περίμεναν το Διαφωτισμό για να επαναστατήσουν. Η Επανάσταση του 1821, υπήρξε κυρίως τέκνο όλων των αποτυχημένων κινημάτων και του πόθου του λαού μας για Ελευθερία! Υπήρξαν οι αγώνες του Κατσαντώνη, τα Ορλωφικά με τον Λάμπρο Κατσώνη, οι χιλιάδες Νεομάρτυρες! Υπήρξαν όμως και τα δημοτικά τραγούδια πλάι στους Θρήνους της Αλώσεως αδιάψευστοι μάρτυρες της ιδιοσυστασίας του έθνους μας.

Με το πρώτο σύνταγμα της επαναστατημένης Ελλάδας, ένας λαός ή ένα έθνος εγκαινιάζει την ύπαρξή του; 

Λέτε ακόμα κύριε Υπουργέ ότι:  «Όλες οι επαναστάσεις, όπως και η ελληνική, δημιούργησαν σε μεγάλο βαθμό τους λαούς που τις έκαναν». Ακόμα λέτε:  «Όπως και με το πρώτο σύνταγμα της Αμερικής, έτσι και τώρα, με το πρώτο σύνταγμα της επαναστατημένης Ελλάδας, ένας λαός ή ένα έθνος εγκαινιάζει την ύπαρξή του».  Δηλαδή, η Επανάσταση τού 1821 δημιούργησε τον Ελληνικό λαό; Η Επανάσταση τού 1821 δημιούργησε το Ελληνικό Έθνος; Το λέτε πολύ καθαρά κύριε Υπουργέ ή καταλαβαίνω λάθος;

Η Ελληνική Επανάσταση έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με την Αμερικανική;
Εκεί, επαναστάτησαν οι 13 αποικίες της Αμερικανικής ηπείρου, εναντίον τής Μεγάλης Βρετανίας  (1775-1783).

Εκεί, είχαμε τον ένοπλο αγώνα των αποίκων - μεταναστών εναντίον τής καταπιεστικής μητρόπολης.

Εκεί, όντως «ένας λαός ή ένα έθνος εγκαινιάζει την ύπαρξή του». Αυτό δεν συμβαίνει με τους Έλληνες. Συγκρίνεται το πανάρχαιο Ελληνικό Έθνος με το Αμερικανικό, που δεν υφίστατο πριν την επανάστασή του;

Ξεχνάτε κύριε Υπουργέ τον φιλόσοφο Γεώργιο Γεμιστό  (1355 - 1452),  που επέλεξε για τον εαυτό του το παρώνυμο Πλήθων (ώστε να θυμίζει το όνομα Πλάτων), που δίδασκε: 

«Εσμέν Έλληνες το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί»; 

Θα πετάξουμε στα σκουπίδια το Πάριο Χρονικό,που αναφέρει ότι οι Έλληνες ονομάζονταν πρώτα Γραικοί; Διαβάζουμε στο Πάριο Χρονικό: «πρώτον μεν Γραικοί, νυν δε Έλληνες». Να σημειώσω ότι το Πάριο Χρονικό είναι αρχαίο Ελληνικό επιγραφικό κείμενο, που βρέθηκε σε μια επιτύμβια στήλη στην Πάρο και εξιστορεί γεγονότα και χρονολογίες, του ελλαδικού χώρου, από το 1581 π.Χ. μέχρι το 264 π.Χ.! 

Για να μην πλατειάσω κύριε Υπουργέ, θα σας πω ότι στους Ησίοδο, Πίνδαρο, Ηρόδοτο, Πλάτωνα, κ.ά. εμφανίζονται κατά κόρον οι λέξεις Έλλην, ελληνικός για όσους είχαν κοινή ελληνική καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία κι έθιμα. 

Άρα, κύριε Υπουργέ μόνο ως ατόπημα (τουλάχιστον) θα χαρακτήριζα την άποψή σας για τη γέννηση του Ελληνικού Έθνους από την Επανάσταση του 1821! Το Ελληνικό Έθνος υπήρχε αιώνες πριν!  Το πρώτο Σύνταγμα της Επιδαύρου δεν εγκαινιάζει την ύπαρξη του Ελληνικού Έθνους, αλλά την ελευθερία και ανεξαρτησία του!  

Το κείμενο του Συντάγματος, αναφέρει βεβαίως ότι: «Το Ελληνικό Έθνος το υπό φρικώδη Οθωμανικήν δυναστεία, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κυρύττει σήμερον δια των Νομίμων Παραστατών του εις Εθνική συνηγμένων Συνέλευσιν ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού Ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν».   

Άλλο όμως πολιτική ύπαρξη και άλλο σκέτη ύπαρξη. Η ύπαρξη του έθνους μας είναι δεδομένη, όπως έως τώρα σας έχω αποδείξει, πριν την Επανάσταση του 1821. Με την Επανάσταση, συμβαίνει απλώς, ένα πανάρχαιο Έθνος να δημιουργεί κράτος (εδώ έχουμε τα εγκαίνια της πολιτικής ύπαρξης), με πολλά αλύτρωτα εδάφη ακόμη.

Αναφέρεστε και στον Ρήγα που όντως ήλθε σε επαφή με τον ευρωπαϊκό  Διαφωτισμό όχι όμως αντιγράφοντάς τον, αλλά συνθέτοντάς τον, με την Ελληνική παράδοση. Συνέθεσε ο Ρήγας Βελεστινλής τα ιδεολογικά ρεύματα της Ευρώπης με την κληρονομιά της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζάντιο), με τα δημοτικά τραγούδια, με τους Θρήνους της Αλώσεως, με τα αρχαία αποφθέγματα, με τις λαϊκές παροιμίες! 

Γι’ αυτό, όπως γράφει ο Γάλλος ιστορικός, Πουκεβίλ: «Οι Έλληνες πολεμούσαν έχοντας στα χείλη τους τις τρομερές στροφές του Ρήγα». Γι’ αυτό, ο αγωνιστής του 1821, δικαστής και ιστορικός Γεώργιος Τερτσέτης,  χαρακτήρισε τον Θούριο ως: «Το ιερότερο άσμα της φυλής μας». 

Γι’ αυτό, ο συγγραφέας Δημήτριος Φωτιάδης, είχε γράψει ότι: «Όσοι από τους Ιερολοχίτες στο Δραγατσάνι δεν βρήκαν το θάνατο στη μάχη παρά πέσανε στα χέρια των τυράννων, τραγουδάγανε το Θούριο όταν τους οδηγούσαν να τους σφάξουν». 

Γι’ αυτό, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, είχε πει για τον Ρήγα: «Εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο». 

Κύριε Υπουργέ, δεν διεκδικώ το αλάθητο όλων των απαντήσεών μου. Είμαι όμως σίγουρος, για το αλάθητο τής παρακάτω απορίας μου.

Αφού φτάσατε μέχρι την Αμερικανική επανάσταση (1775-1783),  γιατί δεν αναφερθήκατε στη Γαλλική (1789);  Μήπως επειδή ο Γαλλικός λαός προϋπήρχε της επανάστασής του;  Και αυτό δεν θα ήταν χρήσιμο για το επιχείρημά σας περί των… εγκαινίων της ύπαρξης ενός λαού ή έθνους; 

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, προβλέποντας ίσως τις ιδεολογικές παρερμηνείες των επομένων γενιών για την Ελληνική Επανάσταση, έχει πει στα απομνημονεύματά του:

«Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ' όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτο ο πλέον δίκαιος, ήτο έθνος με άλλο έθνος, ήτο με ένα λαόν,…».  Και συνεχίζει: « Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ' ως σκλάβους».Ο Κολοκοτρώνης,  όταν λέει για τις επαναστάσεις στην Ευρώπη, εννοεί  τη Γαλλική. Διευκρινίζει (με άλλα λόγια), ότι η Ελληνική Επανάσταση δεν αντέγραψε την Γαλλική του 1789, διότι οι Γάλλοι πολέμησαν μεταξύ τους σε εμφύλιο πόλεμο, ενώ οι Έλληνες εξεγέρθηκαν εναντίον κατακτητή αλλοεθνούς και αλλοθρήσκου. 

Οι εξεγερμένοι Γάλλοι, είχαν αντίπαλο τότε τον ανώτερο Ρωμαιοκαθολικό κλήρο, ο οποίος είχε αποκτήσει υπερβολικά οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα σε ένα φεουδαρχικό καθεστώς. Οι Έλληνες επαναστάτες αγωνίσθηκαν υπό την Εκκλησία, για την Εκκλησία, μαζί με την Εκκλησία, ανεμίζοντας σημαίες με θρησκευτικά σύμβολα!

Το μαρτυρεί αυτό και το πρώτο Σύνταγμα της ελεύθερης Ελλάδος, στο οποίο τίθεται ως αποκλειστική προϋπόθεση της Ελληνικότητας, η Πίστη στο Χριστό:  «Όσοι αυτόχθονες κάτοικοι της Επικρατείας της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν, εισίν Έλληνες, και απολαμβάνουσι άνευ τινός διαφοράς όλων των πολιτικών δικαιωμάτων.»!  Βέβαιως προβλέπεται και το δικαίωμα αλλοθρήσκων να  τελούν τα μυστήριά τους: «Η επικρατούσα θρησκεία εις την Ελληνικήν επικράτειαν είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, ανέχεται όμως η Διοίκησις της Ελλάδος πάσαν άλλην θρησκείαν, και αι τελεταί και ιεροπραγίαι εκάστης αυτών εκτελούνται ακωλύτως».

Πήρα το θάρρος να σας γράψω κύριε Υπουργέ, θεωρώντας ότι δεν θα έπρεπε να μείνω αδρανής σε απόψεις που (κατά τη γνώμη μου) αλλοιώνουν το νόημα της Ελληνικής Επανάστασης.  Προσπάθησα, «σκαλίζοντας» παλιά βιβλία και περιηγούμενος στο διαδίκτυο, να αντικρούσω το ιδεολογικό υπόβαθρο που διέπει την επιστολή σας. 

Δεν ξέρω αν το πέτυχα. Σε κάθε περίπτωση, σας δηλώνω:  Ό,τι έγραψα απαντώντας προς εσάς, ήταν στα πλαίσια  καλόπιστης κριτικής. Οι ιδέες του Διαφωτισμού άλλωστε την επιζητούν.

Εύχομαι ευόδωση των προσπαθειών σας στον πολύπαθο χώρο της Παιδείας μας και παρακαλώ, στον τίτλο του υπουργείου σας να επανέλθει ο όρος Εθνική Παιδεία, που δεν ξέρω ποιες  ανομολόγητες σκέψεις υπαγόρευσαν σε προηγούμενη κυβέρνηση να τον αφαιρέσει!

Με τιμή! 
Σπύρος Παν. Κανελλόπουλος
Καθηγητής Μαθηματικών Δ.Ε.
Μέλος  Εκτελεστικής Επιτροπής της Δ.Α.Κ.Ε. Καθηγητών Δ.Ε.

πηγή 

το είδαμε ΕΔΩ

Share